Ok

En poursuivant votre navigation sur ce site, vous acceptez l'utilisation de cookies. Ces derniers assurent le bon fonctionnement de nos services. En savoir plus.

27/10/2006

You are not in France, here...

“Welcome ! You are not in France, here, you are in Brittany. Bonjour, vous n’êtes pas en France, ici, vous êtes en Bretagne”... Gwellet peus c’hwi, marteze, ar skritelloù-se staget a hed hentoù bras er Morbihan, etre An Oriant ha Gwened. Bep hañv e vez staget mod se skritelloù a hed an hentoù get ur strollad anvet “Adsav”, tud a faota dezhe distag Breizh d’ar Frans. Meur a skritell zo gete evel “Bretons maître chez soi” pe unan all a ziskouezh ur moske e laret un dra a dalv “moske ebet e Breizh”...

Ur skritel nevez zo bet peget ar bloaz mañ skrivet e saozneg ha galleg : “Welcome, you are not in France here, you are in Brittany”. Ur sapre “Welcome”... Mechal penaos e c’hellehe bout komprenet an dra se get tud Saoz pe get Fransizion deuet da wellet hor bro... Rak, betek bremañ, n’eo ket bet distaget Breizh da Vro C’hall. Ni zo ni amañ e Breizh hag e Frans, hag en Europa, ha war an douar patatez ivez.

Ar re a faota dezhe distagiñ Breizh a Vro C’hall o deus  droad da c’houlenn an dra se barzh un demokratelezh evel Bro Frans. Met moulañ ha stagiñ skritelloù a lâr “N’och ket e Frans amañ met e Breizh”, zo souezhus memestra. Hervez ar slogan se, neuze, Breizh vehe dija ur vro digabestr, ur vro distaget a Frans... N’eo ket displeget muioc’h a dra war ar skritel met displegadurioù zo moarvat : pemp kant vloaz zo Breizh a oa bet trec’het get arme roue Bro C’hall hag, war lerc’h, staget dre fors d’ar Frans. Hag Anna Vreizh oa bet dimezeet dre fors ivez d’ar roue .. Se zo sur. N’eus ket bet referendum ebet d’ar c’houlz se evit goulenn get ar Vretoned mard e oant a du pe pas chom distaget da Frans pe bout staget. Ne oa ket frankiz  ebet d’ar c’houlz se evit ar pobloù, nag e Frans, nag e Breizh.
Votadegoù e leizh
Met bon, votadegoù, ur bern, zo bet war lerc’h, abaoe daou c’hant vloaz : hag ar Vretoned deus votet (ar Bretonezed abaoe hanterkant vloaz hepken). Ar vonreizh diwezhañ, hini ar pempvet Republik oa bet votet get al lodenn vrasan ag ar Vretoned e naontek kant eizh hanterkant (1958).  E Bro Euskadi, bonreizh ziwezhan Bro Spagn ne oa ket bet votet get al lodenn vrasan ag an dud e mil nav c’hant naontek ha tri ugent (1979). Ar muian a dud n’o doa ket votet, pe o doa votet nann... An dra se a ra an difor bras evit Breizh... Breizh zo barzh Bro Frans ivez dre youl ar Vretoned.

Met, daoust da se, hervez skritelloù Adsav, ne vehemp ket ni  amañ e Frans; tud all a lâr ne vehe ket Naoned e Breizh met e rannvro Broioù al Liger. Peb hini e zoare da c’hoari get an istor. Ha mard eo mod se, me ya me iwez da chañch ar wirionez : n’on ket mui e Frans, nag e Breizh, met e Tahiti ! Ne vez ket mui savet Rezore  war bord ar Blanvoezh met e Papeete... Bemdez eh an da neñvial barzh ar mor bras Pasifik tomm (30° e lec'h 17° e Breizh hiriv an deiz), ha, war lerc’h, eh an da gousket dindan ur c’hokotier. Trugarez a laran deoc’h evit bout deuet war Rezore, met e tahitianeg neuze : “mauruuru”.  

Christian Le Meut

26/10/2006

Ur bloavezh e Antartika

Barzh Le Télégramme e kaver hiziv (yaoù 26/10) daou pennad a fed buhez pemdeziek daou Breton yaouank, Elodie Moureaux (Kastellin) ha Goulvenn Largouet (Krac'h e tal An Alre), a zo e tremen un blead labour e kêr Dumont d'Urville, en Antartik (Douar Adélie), 17.000 km a Vreizh memestra. Bed ar pennoù gwenn impalaer. Ha pa ne labouront ket ha ne bourmenont ket evit mont da welet an oabl kaer hag al loened, desket vez brezhoneg gete. Kentelioù brezhoneg zo er bed a bezh, betek an Antarktik ! Ha teodoù fall a lâr a zo "marv" hor yezh : na marv, na skornet, bev !

Dans Le Télégramme d'aujourd'hui, comme chaque jeudi, une page en breton (ou en français sur l'actualité de la langue bretonne), avec le témoignage de deux jeunes Bretons partis travailler un an sur la base Dumont D'Urville en Terre Adélie. Ils racontent leur vie quotidienne, entre recherches scientifiques, promenades quand le temps le permet, beauté du ciel... Et quand ils ne se promènent pas, ils apprennent le breton !  Et il y a des mauvaises langues pour dire que le breton serait une "langue morte". Ni morte ni congelée, vivante, et jusqu'en Antarctique !

Christian Le Meut 

 

22/10/2006

Sinema : Indigènes

medium_Indigenes120.jpg Ur wezh em boa bizitet ur vered, en ur gêr vras awalc'h e kreiz Bro Frans. E mesk ar bezioù kristen oa bet kempennet ur “c’harré militaire”  get un nebeut bezioù musulman evit soudarded ag Afrika marv e 1944 hag interet du hont, pell ag o bro. Roudoù ag an “Indigened” deuet da zieubiñ Bro Frans a chom un tammig e pep lec’h e reter pe kreisteiz ar vro.Met roudoù ankoueit.

Un nebeut tud a ouie pegen bras oa bet plas an “Indigened” barzh arme Bro C’hall savet e Afrika hanternozh get ar marechal Juin e 1943. Met ne oa ket anavet an dra se get razh an dud e Frans. A gres d’ar film a feson savet get Rachid Bouchared, anavet eo bremañ. Gwell a se. Prantadoù an istor vras a vez ankouiet buan awalc’h mod se.

Plaset mat omp, e Breizh, evit goueit an dra se. Ankoueit eo bet hor istor ganeomp ni. Hag hor yezh ivez, get ur bochad Bretoned a Vreizh Izel... Klewet vez komz arabeg barzh ar film Indigènes, ar pezh a zo bourrapl bras. James m’eus gwellet ur film a ziar ar brezel bed kentañ get soudarded e komzehe brezhoneg, pe korseg, pe... Brezhoneg a veze komzet neoazh barzh meur a rejimant get miliadoù a Vretoned mobilizet...

Barzh Indigènes ar soudarded nevez a zesk o micher nevez. Kaer o deus ober o seizh gwellañ evit lazhiñ ar muian posupl a soudarded alaman, chom a reont “bougnouled” e begoù soudarded gall zo. O serjant, ur “pied noir”, unan gwenn neuze, a zo anvet da “sergent chef” met o c’haporal, ur muzulman, n’eo ket anvet da “gaporal chef”. Chom a ray kaporal... Ha dipitet bras.

Ase emañ an dalc'h : ar re ag ar Vaghreb (hag a Afrika dre vras), daoust dezhe ober o gwellan posupl evit dont da vout Fransizion, daoust dezhe bout e mesk ar soudarded kourajusan, a chom war bord an hent. Gwir oa e 1944, sur awalc’h...

Hag e 2006 ?

Christian Le Meut

Indigènes, ur film savet get rachid Bouchareb, get Sami Bouajila, Roschdy Zem, Samy Naceri, Jamel Debouzze ha Bernard Blancan.

20/10/2006

Ar Vro gozh ma zadoù, la Marseillaise : dober zo a sonennoù broadel ?

Bleadeù zo m’boa  komzet deoc’h ag ar Vro gozh ma zadoù (dielloù miz Meurzh 2005). C’hwi ouia mat : ar Vro gozh, ar sonenn a zo, sanset, sonenn vroadel Breizh. Me lare deoc’h penaos m’boa klevet ar sonenn se evit ar wezh gentañ e fin ur sonadeg get Kanerion Pleuigner ha Denez Prigent. Ha setu ni, arvesterion, en hor sav, e selaoù ar Vro gozh sakret. Ouzhpenn se, ma zad, a oa etaldin, a ouie kanal ar sonnen se; souezhet oan bet rak ne m’boa ket james klevet ma zad kanal e brezhoneg...

D’ar mare se ne ouien ket e oa ur sonenn vroadel e Breizh. Choazet get piv  ? Ar vMarseillaise oa bet dibabet e fin an naontekved kantved get ur parliamant dilennet get ar bobl, hag ar Vretoned en o mesk. Evit ar Vro gozh, parlamant ebet, votadeg ebet. Dibabet oa bet get tud zo, kant vloaz zo, barzh ur strollad politikel anvet l’Union régionaliste bretonne. An URB ne oa ket kar d’an UDB (Union démocratique bretonne) a vremañ met kaoz zo bet ag ar Vro Gozh barzh niverenn miz Gwengolo ar gazetenn Pobl Vreizh, le Peuple breton (ur gazetenn tost tre d’an UDB).

Kelenn ar Vro gozh ?...
Pennadoù skrid a feson zo barzh ar gazetenn se, hag un nebeut e brezhoneg. Met bon, evel rezon, n’on ket a du get razh ar pezh e lennan e barzh evel ul lizher embannet e miz Gwengolo. Hervez Jakez Le Floc’h, ur paotr a Gemper, ne vez ket mui kanet ar Vro gozh e Breizh tra ma vez klewet muioc’h mui ar vMarseillaise barzh ar stadoù sport. Ha Pobl Vreizh da reskont : “Ar Vro gozh a vez kanet e fin emvodoù meur an UDB; war stadoù sport e vehe mat ivez kanal komzoù ar Vro gozh, evel ma vez graet get suporterion Bro Gembre, met n’int ket anaouiet rak n’int ket kelennet”.

Kelennet ? Get piv hag e men, er skolioù ? Setu ur sapre raktress pedadogel evit ar vugale e Breizh. Goude an aotrou Chevènement, broadelour mod Bro Frans hag en doa lakaet en dro ar vMarseillaise er skolioù, setu bremañ Pobl Vreizh get ar Vro gozh. Paour kaezh bugale ! Pal an deskadurezh, d’am sonj,  n’eo ket plantiñ sonennoù ha sonjoù broadel barzh spered ar vugale met sevel tud, sitoianed a c’hell kompreiñ ar bed e lec’h m’emaint e chom. N’eo ket e kanal pozioù taer, ar vMarseillaise, pe pozioù kozh ar Vro gozh, ez ay gwelloc’h an traoù.

 Dibab unan all ?
D’am sonj, n’eus ket afer a sonennoù pe bannielloù broadel : toulioù strap eo, a lak sonjoù faos barzh spered ar re vunut hag ar re vras. N’eo ket e kanal pe e huchal ar vMarseillaise pe ar Vro gozh e  vo savet un dazont gwelloc’h, met e doujeiñ gwirioù mab den, hag e lakaat an demokratelezh da vont araok... Met, ma z’eus afer ag ur sonenn vroadel dre ret evit ar Vretoned, goulenn a ran c’hoazh, evel ar pezh m’boa goulennet bleadeù zo dija, ur referendum evit dibab anezhi. Kinnig a ran me “Son ar sistr”. Son ar sistr vehe ur sonenn vroadel a feson da ganal ha da huchal; ha kasehe begon ha startijenn d’an dud. Ur sonenn a feson vehe ivez da ganal e fin emvodoù meur an UDB. Ne sonjit ket ?

Christian Le Meut

19/10/2006

An Elysée pe Buckingham ?

War lec'hienn ofisiel rouantelezh Breizh-Veur e c'hellit lenn pajennoù e saozneg, evel rezon, met ivez e kembraeg ha gouezeleg (Bro Skos) : http://www.royal.gov.uk/output/Page1.asp

War lec'hienn internet ofisiel prezidantelezh Republik Bro Frans, e c'hellit lenn pajennoù e galleg, evel rezon, met ivez e saozneg, spagnoleg (kastillaneg) hag alamaneg. Roud ebet ag ar yezhoù all a Vro-Frans.

Souezhus, neketa ?  

Sur le site officiel de la monarchie britannique, des pages en gallois et en gaélique écossais sont éditées. Sur le site internet de l'Elysée, aucune trace des "langues de France"... Etonnant, non ?

18/10/2006

Radioioù e brezhoneg/les radios en breton

Setu roll ar radioioù kevredigezhel e brezhoneg penn da benn, pe divyezhek pe get abadennoù e brezhoneg (mard e anavezit radioioù all, skrivit din dre "commentaire"). 

Voici la liste des radios associatives bretonnantes ou diffusant des émissions en breton (si vous en connaissez d'autres, complétez par le biais d'un commentaire).

Radios associatives bilingues breton-français :

- Radio Bro Gwened, 101.7 (Pondi/Pontivy); 97.3 (An Oriant/Lorient, Gwened/Vannes), diffusion sur : www.radio-bro-gwened.com

- Radio Kreiz Breizh, 106,5 (Gwengamp/Guingamp), 102.9 (Kallag/Callac), 99.4 (Berrien)

- Alternantes FM, 98.1 (Naoned/Nantes), 91 (Sant-Nazer/Saint-Nazaire)

Radios 100% en breton
- Radio Kerne, 90.2 (Kemper/Quimper), 92 (Douarnenez)

- Arvorig FM, 91.7 (Montroulez/Morlaix, Landerne/Landerneau).

Sur internet : 

Le site An tour tan diffuse Radio Kerne en direct et propose des émissions d'autres radios en archives : http://www.antourtan.org/ 

Radio avec quelques émissions en breton complet compléter) :
- Radio Bro, 93.1 (Paris)

- Radio Morbihan Sud, 89.6 (An Alre/Auray, chaque samedi de 17h à 18h). 

11/10/2006

Récho ha Frigo

Pa oan krouadur e sellen doc’h ar skinwell d’ar merc’her hag e pad ar vakansoù. Ha sonj m’eus a zaou glown a gaven farsus anezhe : Récho et Frigo. Dija, o abadennoù a groge get ur sonnen sot awalc’h met fentus : “Salut c’est moi Récho, salut c’est moi Frigo et tous les après midi on retrouve nos amis/Salut c’est moi Récho, salut c’est moi Frigo/, quand il faut pas beau, quand il fait pas chaud et qu’on a beau bobo, y’a Recho et Frigo/ouais...”.

Recho et Frigo oa c’hoariet get daou aktour yaouank d’ar mare se, Pierre et Marc Jolivet. N’int ket chomet pell : lakaet int bet er maez ag an tele a gaos m’o doa lâret traoù a du get an ekologiezh. War lerc’h Pierre Jolivet n’eus savet filmoù ha Marc Jolivet zo chomet fentour, brudet awalc’h.

Sego ha Sarko : un duo nevez
Echu neuze get Récho et Frigo met hiriv an deiz en em gavomp bemdez get un duo all; Sarko et Sego. Unan ag an daoù se ‘vo, marteze lakaet e penn stad Bro C’Hall e 2007. Sego zo deuet d’hor gwelet e pad an hañv, e Breizh, e Kemperle. Prometaet he deus e vehe sinet ha ratifiet geti karta Europa ar yezhoù bihan; un dra a lakehe yezhoù rannvroel evel ar brezhoneg da vout ofisiel ha da vout sikouret un tammig muioc’h.

Sinet oa bet ar garta se get Lionel Jospin seizh vloaz zo met lakaet oa bet a goste get Chirak peogwir eo ret chanch ar gonstitution, ar vonreizh araok ratifiiñ ar garta... Ar pezh n’eo ket bet graet get Chirak...Sarko, d’e du, n’en deus ket lâret netra ar an dachenn se. Met e penn kentañ miz Gouere memestra, un den ag an UMP, Yann Martin Chauffier en doa lâret e vehe ratifiet ar garta get Sarkozy ur wezh daet da vout prézidant hennezh. Ya, met an UMP a c’hellehe gober an dra se diouzhtu kement a zilennidi a zo getan er parliamant. Met non, n’eo ket bet graet abaoe 2002...

Setu neuze un duo nevez evit paseiñ ar gouiañv, Sego ha Sarko, pe Sarko ha Sego. Sarko. Kinnig ar ran me ur jingle nevez evit hor galviñ da sellet doc’h an abadennoù a vo graet gete : “Salut c’est moi Sego, salut c’est moi Sarko, et tous les après midi, on retrouve nos amis, salut c’est moi Sego, salut c’est moi Sarko, quand il fait pas beau, quand il fait pas chaud, et qu’on a bobo, y’a Sego et Sarko”. Ouiais...

Met mechal mard e vo ken fentus evit abadennoù  Recho et Frigo. N’on ket sur.

Christian Le Meut

06/10/2006

Brezhoneg er mediaioù : aioù, aioù...

Kronikenn bet skignet war Radio Bro Gwened d'ar 4 a Viz Gouel-Mikael (Here) :

"Get an diskar amzer, ha get an distro skol, traoù nevez zo daet barzh bed ar mediaioù e brezhoneg. Hag ar bloaz mañ mediaioù a glot get “aioù” “aioù” evit ar radio publik divyezhek, Frans Bleue Breizh Izel, staliet e Kemper. Plas ar brezhoneg ne oa ket bras awalc’h war Frans Bleue Breizh Izel, war dro un euriad warnugent a abadennoù e brezhoneg bep sizhun araok an hañv, met mont a ra war vihanat a hed an amzer...

Dija n’eus ket kalz a dra da vintiñ : nav vunutenn, c’hwi glev mat, nav vunutenn. Ar c’heleier e brezhoneg vez skignet ter gwezh etre c’hwec’h eur hag eizh eur hanter. Pa m’boa kroget da zeskiñ brezhoneg, pemp bloaz zo, m’boa lakaet barzh ma sonj selaoù ar c’heleier se  bep mintin; savet int get kazetennerion a vicher hag ul labour a galite a vez graet gete. Netra da rebechiñ dezhe met ne larin ket an dra se a fed ar sonerezh a vez lakaet war ar chadenn radio se. An abadennoù e brezhoneg a vez beuzet etre tub diwezhan ar Star Ak, pe pladenn vreiñ nevez ur ganourez pe ur c’hanour ag ar show biz, evel Johnny pe Lara Fabian (ha c’hoazh !). Kement da vout spontet ha traumatizet da vintiñ, me lar deoc’h, ha traumatizet oan bet ur sort.

Pemp euriad nebeutoc'h...
Chomet oan a sav neuze da selaoù ar c’heleier se da vintiñ. War lerc’h, n’eus netra e brezhoneg war Frans Bleue Breizh Izel, nemet abadennoù berr tre (ur vunutenn...), betak an nozh. Bourrapl oa an abadenn hir etre c’hwec’h eur hanter ha nav eur da nozh, get nemet ur flash e galleg da seizh eur. Met troc’het eo bet abaoe miz Gwengolo. Echuin a ra bremañ an abadennoù e brezhoneg da eizh eur. Lakaet eo bet en o lerc’h un abadenn dister e galleg get sonennoù dister. Netra zo bet displeget d’ar selaourion. Pemp euriad brezhoneg zo bet diskarzhet mod se get pennoù bras Frans Bleue Breizh Izel. Chom a ra un euriad hanter neuze etre c’hwec’h eur hanter ha eizh eur, get keleier e galleg plantet e kreiz. Bet on bet war lec’hienn internet ar radio se ha kaset m’eus ur mail d’ar renour evit lâr ma sonj; e galleg flour. Reskont ebet.

E miz Meurzh paseet ur vanifestadeg oa bet savet e Kemper dirak ti France Bleue Breizh Izel, dija, get ur strollad sealouerion, evit goulenn ma vehe chomet a sav get abadenn Patrick Sabatier a vez skignet da greizteiz abaoe miz Gwengolo 2005 e lerc’h abadennoù savet er rannvroioù. Kantadoù a selaouerion doa manifestet ha dilennidi oa bet degemeret get renour ar radio, an aotroù Massiot : en o mesk Patrick Malrieu prezidant Kuzul Sevenadurel Breizh, Kristian Guyonvarc’h, Jean-Pierre Thomin ha Mona Bras, kuzulerion Rannvro Breizh. D’ar c’houlz rener ar radio en doa lâret : « An eurvezhioù skignañ e brezhoneg zo sakr, n’eus ket keloù e vefe krennet an niver a eurvezhioù e yezh ar vro… »

... Met Patrick a zo chomet !
C’hwec’h miz war lerc’h, abadenn Patrick Sabatier a vez berped skignet war FBBI, met pemp euriad brezhoneg zo bet troc’het ! Euriadoù sakret moarvat met lakaet er boubellenn memestra... Mod se emañ an traoù get ar radio publik; ma faota deomp selaoù abadennoù e brezhoneg er radio, gwelloc’h eo kontiñ warnomp : muioc’h a dregont euriad  a abadennoù e brezhoneg  a vez skignet bep sizhun war Radio Bro Gwened, da skouer, hep kontiñ kentelioù brezhoneg Albert Boché nag an abadenn e gallaoueg skignet bep merc’her da nozh. Ha ne ya ket war vihanat : adalek miz Gwengolo c’hwi c’hell selaoù en dro ar rubrikenn se d’ar gwener da c’hwec’h eur hanter da nozh. N’eo ket brav ar vuhez ?  

Christian Le Meut

30/09/2006

Karantez pell ag ar skrammoù skinwell

Ur wezh a oa ur paotr aet da neuial barzh ar mor koste Pleheneg ar dro eizh eur da nozh, e fin miz Mezheven paseet. Ne oa ket den ebet war an aod, na war an draezhenn, na war an tevennoù. Den ebet e neuial, daoust d’ar mor bout klouar awalc’h, daoust d’an heol tomm ha d’an amzer vrav. Souezhus. Emen a oa aet kuit ar re all ? Tud ag ar vro pe touristed, evel ma z’eus e fin miz Mezheven memestra. Nann, den ebet ag ar Gourenez Gâvres beteg Pleheneg : an aod oa daet da vout un dezerh...

A gaos da berak ? Ur vombezenn nukleel kouezhet er mor ?... Pas, a gaos d’ar football, rak, er miz Mezheven paseet oa Kampionnad bed ar fobal; millionoù ha millionoù a dud a oa chomet dirak o fostoù tele, o skrammoù skinwell da sellet doc’h un match get skipailh bro Frans a enep d’ur skipailh all, ankoueit m’eus piv oa.  D’ar c’houlz se ne oa ket bet kollet c’hoazh ar c’hib; ne oa ket bet roet un taol penn get Zinedine Zidane d’ur c’hoariour ag Italia. Ar pezh n’eo ket na seven, nag efedus.

Sant Zizou pedit evidomp
Araok an darvoud se Zizane, evel zizanie e  galleg, oa tost da vout kanoniset get ar mediaioù. Souezhus eo bet, neuze, gwelout ur sant (pe un danvez sant) skoeiñ un den all ! Ret eo gouarn hor “self kontrol”, paotr Zizou, dreist holl pa vezer kapiten ag ar strollad. N’eus ket droad d’ober justis hon unan, nag e ker, na war er maezioù, na war un dachenn fooball... Un toull trap oa, ouzhpenn : c’hoariourion fobal zo a lâr kunujennoù, traoù louz, traoù fall, evit lakaat ar re all d’en em gounnariñ, ha Zizou zo kouezhet barzh an toull trap. N’eo ket gwall fin. Zizou zo bet lakaet  er maez ag an dachenn hag ar lec’h, kollet an traoù ! Met bon, hennezh zo war e leve, bremañ, aet kuit d’ober yaourt get an aotroù Danone, kenavo paotr...

Met esperans oa c’hoazh get an dud, e fin miz Mezheven, da welet Bro Frans monet e penn strolladoù fobal ag ar bed a bezh.  Perak bout dedennet get traoù sort se ? Perak paeañ ken ker c’hoariourion fobal ? Perak en em lakaat sot dirak ur skramm skinwell evit traoù sort se ? Penaos bed souezhus, ha dipitus a wezhoù, a sonje ar paotr, e unan penn... Ha setu eñ, aet da neuial barzh ar mor, en ul lec’h bras ha brav  spontus... Ur wezh echu, distreiñ a rae d’an draezhenn d’en em sec’hiñ ha da lenn ul levr, chouket, asezeet war ar sabl. Souezhus oa bout e unan en ul lec’h ken brav ha bras e fin miz Mezheven. Tud oa e labourat, sur awalc’h; tud all a oa e kousket dija met bon, millionoù a dud a  selle doc’h tud a oa e redek ar lerc’h ur volotenn... E huchal, evit ul lod anezhe...

Tri den e tal ar mor
Met setu tri den all e tonet. Daou zen yaouank gwisket evel ma vehe deiz o eured hag ur tennour poltridi gete. Deuet oa ar re se d’ober fotoioù, skeudennoù evit bout gwerzhet anezhe e pad an eured, evel ma vez graet alies. Ar paotr ne oa ket souezhet, gwellet en doa dija tud e tonet d’ar Magouero e Pleheneg d’ober skeudennoù evel se. Ul lec’h kaer eo evit gober poltredoù a feson.

Da gentañ, an dud nevez, gwisket get o dilhad eured, o deus graet tre ar seurt skeudennoù a vez graet get an holl. Goude avat, lamet dezhe o botoù, o deus redet d'an dour, ar wreg war choug he gwaz, betek en em lezel da gouezhel, ha roul-diroul (ruilh-diruilh) neuze, brec'hetaet o daou, er gwagennoù hag war an traezh. Netra lous, netra disonest ; ken nemet ur gaer a daolenn doc'h en em zispak er c'huzh-heol edan lagad an tennour poltridi. Sioul oa ar mor  ha gleb an danvez pried. An heol oa deuet da vout oranjez, just araok en em guzhiñ war zu ar c’hornog, koste An Oriant.

Ar paotr oa aet kuit e leskel ar re yaouank barzh ar mor. Poltredoù a feson ha divoutin a oa bet graet an deiz se, sur awalc’h. Hag un abadenn gaer oa bet er Magouero. Un abadenn a garantez da vat, pell ag ar postoù tele hag ar grogadoù fobal.
Christian Le Meut

29/09/2006

Breizh war internet en Alamagn

Kit da welet ur blog dalc'het get daou kelenner a Vro Alamagn : ur bochad traoù a zo a fed istor Breizh, ar yezh, ar yezhoù rannvroel e Frans, ha c'hoazh...

http://www.ph-ludwigsburg.de

Tenu par deux enseignants allemands ce site internet en français comporte plein d'informations sur la Bretagne, la langue bretonne, les langues régionales en France, etc.

http://www.ph-ludwigsburg.de

25/09/2006

Médias : traoù nevez e brezhoneg/quelques nouveautés en breton...

Goude bout komzet ag an troc'h spontus bet graet war France Bleue Breizh Izel barzh he abadennoù radio (pemp euriad nebeutoc'h bep sizhun), setu doereieù gwelloc'h, un tammig. Un abadenn sevenadurel nevez a zo skignet d'ar sadorn, 10e30 mintiñ, "Digor din" (20 mn) ha "Te ha me", an atersadenn savet get Goulvena Le Hénaf, zo bet lakaet war lerc'h. Chom a ra un abadenn d'ar sul (11e30 mintin), ur reportaj hir, an abadenn evit ar vugale da 9e bep merc'her, hag ar gazetenn e brezhoneg war Frans 3 Iroise bemdez (pemp munutenn). N'eo ket muioc'h evit ar bloaz paseet, n'eo ket nebeutoc'h ivez...

Traoù nevez zo war Radio Bro Gwened (lennit an destenn embannet a nevez zo a fed ar radio se).

Traoù nevez zo ivez barzh Le Télégramme : ur bajenn bep yaoù a ziout ar brezhoneg pe e brezhoneg (pennadoù skrid e galleg a fed ar brezhoneg); ha Titeuf e brezhoneg a vez embannet bep sul d'ar c'houlz mañ. Ur blog e brezhoneg a zo bet savet ivez  : http://kervlog.blogs.letelegramme.com 

Ma peus gwellet pe lennet traoù nevez e brezhoneg barzh mediaioù all, larit deomp dre "commentaire".

Des nouveautés en breton sur les medias 
Alors que France Bleue Breizh Izel vient de tronçonner dans ses émissions en langue bretonne, cinq heures de moins par semaine, France 3 vient de les remodeler. En gros, celà correspond au même volume horaire que l'an dernier, mais avec une émission nouvelle, Digor din, magazine culturel diffusé chaque samedi matin (10h30), suivie de l'interview Te ha me mené par Goulvena Le Hénaff. Un reportage est maintenu le dimanche (11h30), ainsi que l'émission pour enfants Mouchig dall le mercredi matin (9h); et le journal en breton le midi (cinq minutes quotidiennes, c'est la ration pour le télespectateurs bretonnants de l'Ouest de la Bretagne, les autres n'y ont même pas droit).

Le Télégramme publie désormais chaque jeudi une page sur l'actualité de la langue bretonne avec un reportage en breton et d'autres articles dans l'une ou l'autre langue. Actuellement il diffuse, chaque dimanche, une page de Titeuf en breton. Un blog en breton a également été créé : http://kervlog.blogs.letelegramme.com

Si vous avez, de vôtre côté, notez des changements concernant les programmes et publications en langue bretonne, n'hésitez pas à les signaler par le biais d'un commentaire. Merci d'avance !

 Christian Le Meut

23/09/2006

Pipeul, people ou penn peul ?

Pour cette rentrée, j’ai décidé de vous concocter une chronique “people”. Oui, pour changer des sujets drôles comme, par exemple, la guerre civile irlandaise à travers le dernier Ken Loach la semaine dernière, voici quelques lignes sur les "peoples". Déjà, il faudrait le prononcer à la française P E O P L E ça fait pehople; mais comme  ça vient de l’anglais, il faut prononcer “pipeul” pour faire mode. En breton j’ai trouvé un terme correspondant : penn peul. ça ressemble à pipeul mais ça veut dire “tête de pieu”, “tête de piquet” en français; ça n’est pas très élogieux mais bon, les people ne sont pas connus pour avoir tellement contribué aux progrès de l’Humanité... Au pluriel ça donne pennoù peul.

A nous donc les pennoù peul et je vais commencer par évoquer l’événement le plus important de l’été,  le plus intéressant, le plus marquant, le plus frappant (non, il ne s’agit pas du coup de Zizou qui a fait s’effondrer les espoirs français lors de la coupe du monde comme un coup de grisous dans une mine); non, l’événement penn peul de l’été a été la venue à Belle-Ile, en Bretagne, d’Albert de Monaco. Sa majesté princière et hauturière Bébert a donc débarqué à Belle-Ile fin août pour assister à un mariage d’amis à lui dans la commune de Locmaria. Il y avait, d’après Le Télégramme, une foule d’environ 200 personnes pour tenter de le voir sur la place de Locmaria. 200 personnes, ce n’est quand même pas la grosse foule et ça rassure quant à l’état d’esprit des Belillois et des vacanciers qui avaient autre chose à faire que de venir admirer les grands chapeaux des pipeuls.

"Bouffi", Albert ?
Selon Ouest-France une personne a même trouvé Albert un peu “bouffi”... Quelle honte, son altesse sérenissime vient à Belle-Ile et une roturière le trouve un peu gras, l’ingrate ! L’on sait pourtant que le charme princier opère toujours. Albert produit beaucoup et un peu partout dans le monde alors, qui sait, on entendra parler dans quelques années apparaître d’un Grimaldi caché à Belle-Ile ? Après tout une légende tenace veut que Napoléon 1er fut à moitié breton, pourquoi n’aurions nous pas aussi un rejeton de la famille de Monaco ? Ils aiment bien se panacher, les Monaco ! C’est ça qui est bien avec la chronique people c’est qu’elle se renouvelle de générations en générations. Enfin, “se renouvelle” n’est pas forcément le terme adéquat, disons qu’elle perdure, qu’elle s’englue, qu’elle s’incruste, qu’elle s’égare...

Tout ce que je peux souhaiter à Belle-ïle cependant, c’est de ne pas ressembler un jour à cette verrue planétaire qu’est la principauté de Monaco. Une éruption cutanée de buildings sur quelques hectares.  J’y suis allé une fois et c’est le genre d’endroit dont je me dis: “Je suis venu, j’ai vu, je n’y reviendrai plus”. Je me dis la même chose pour Eurodysneyland.

Des bruits de chiottes à la Maison blanche
Justement allons faire un tour au pays de Mickey et de Georges Bush. Mardi 29 août dernier Georges Bush tenait une conférence de presse pour faire un bilan de l’ouragan Katrina qui a dévasté il y a un an la Lousiane et la ville de la Nouvelle-Orléans. Cette intervention était retransmise en direct sur la chaîne étasunienne CNN mais un technicien avait oublié de fermer le micro d’une animatrice qui, profitant de l’allocution présidentielle, en avait profité pour aller au toilette. Les télespectateurs l’ont donc entendu parler de sa vie privée avec une collègue de boulot et, pendant que Georges parlait de l’ouragan qui avait inondé une partie du pays les téléspectateurs ont pu entendre des bruits de braguettes et de chasse d’eau. Mais des bruits de chiottes sur un discours de Georges Bush, c’est plutôt dans le ton.   

Mémel s’emmêle : le coup de folie de Mad Max
Continuons avec nos pennoù peul étasuniens : les États-Unis ont passé l’été au rythme du “Melgate” : ça se gate en effet pour Mel Gibson pris à 140 km/h sur une route limitée à 65. Ce n’est pas bien Memel, et en plus la star a essayé de jouer les étoiles filantes mais les policiers l’ont retenu. Fuir à toute allure, ça marche dans les films mais, dans la vraie vie, c’est plus compliqué. Pire, les policiers ont constaté que le célèbre flic à l’écran était en état d’ébriété. Et là Mémel, alias Mad Max, a eu un coup de folie ; il a éructé des injures antisémites à l’encontre des policiers ! Or son dernier film sur la vie du Christ, avait déjà suscité une polémique sur l’antisémitisme supposé de l’acteur-réalisateur. Mémel Gibson s’est excusé pour sa vilaine attitude mais trop tard, sa réputation est tombée à l’eau.

Tom Cruise : la crise
Continuons avec les boires et les déboires d’une autre célèbre star étasunienne, Tom Cruise. Non seulement il a été lâché durant l’été par sa maison de production mais un documentaire diffusé récemment en France le montre en militant actif et quasi permanent de l’église de scientologie, mouvement considéré comme une secte en France mais pas aux États-Unis (reportage diffusé dans Secrets d’actualité, M6, “Tom Cruise l’autre visage”, 27 août). Il a viré de son entourage les personnes qui ne sont pas scientologues... Son ex femme, une actrice connue elle-aussi, Nicole Kidman, ne veut pas que les deux enfants du couple soient formés uniquement par des enseignants scientologues; mais quelle étroitesse d’esprit cette Nicole ! Ce documentaire suggérait que le deuxième mariage de Tom avec une jeune actrice elle-même scientologue a peut-être été arrangé par l’église de scientologie. Autant rester entre soi ! Cette émission montrait, enfin, le brave Tom Cruise serrer la main d’une personnalité politique française très large d’esprit quant à elle, Nicolas Sarkozy ! Bravo Nico d’apporter ainsi un crédit politique à l’Eglise de scientologie via son principal porte parole. Et comment agirez-vous vis-à-vis de ce type d'organisations si vous êtes, un jour, président de la République? Auront-elles droit à une politique "libérale", elles aussi ?

Johnny la crise (de rire)
En tout cas Nicolas Sarko a engrangé les soutiens de plusieurs pennoù peul cet été. Des pennoù peul bien français comme... Johnny Halliday... Mais on ne sait plus très bien s’il est Français, justement, Belge, ou martien...  Il y a quelques années j’avais vu Johnny tenter d’expliquer l’opération Pièces jaunes à la télé, en direct au journal. Et il avait bien du mal... L’intervieweur-sauveteur essayait de le sauver du naufrage médiatique en faisant les questions et les réponses : “Il faut donc glisser les pièces jaunes dans les boîtes en carton que vous trouverez dans les postes et les commerces” expliquait le journaliste. “Wouiwoui c’est ça” bafouillait Johnny. Celà arrive parfois quand vous interviewez quelqu’un de faire les questions et les réponses parce que l’invité n’a rien à dire ou n’y arrive pas. Johnny a certainement des choses intéressantes à dire mais il a parfois du mal à les trouver.

Besoin d’un Gynéco ?
Et puis Sarko a engrangé un autre soutien de poids cet été: Doc Gynéco. Si nos deux penn peul, Johnny et Doc, veulent tenir une conférence de presse ou un meeting pour expliquer leur soutien à l’UMP, moi je réserve tout de suite la cassette de l’enregistrement, ça risque d’être le succès comique de l’année. Je ne sais pas si les pennoù bras, les grosses têtes de l’UMP, ont bien réfléchi à l’impact de telles adhésions mais il n’est pas sûr que celà leur fasse gagner beaucoup de voix hormis celles des deux ou trois chanteurs concernés dont on n’est même pas sûrs qu’ils sont inscrits sur les listes électorales françaises.

Pour l’instant, l’UMP ratisse large. Avant de s’prendre un râteau en 2007 ?

Christian Le Meut