Ok

En poursuivant votre navigation sur ce site, vous acceptez l'utilisation de cookies. Ces derniers assurent le bon fonctionnement de nos services. En savoir plus.

30/09/2006

Plouhinec et les feux de l'amour

Un mardi soir, fin juin dernier, après plusieurs journées de boulot, direction la plage, à Plouhinec. Et là, surprise : personne, ou quasiment. Au loin, quelques marcheurs qui ont vite disparu. Etonnant, pour un soir de juin. Où sont les gens du coin qui viennent se promener ? Où sont les touristes ? C’est marrant, d’ailleurs, on a inventé un mot pour les “juilletistes”, un autre pour les aoûtiens, mais pas de “juinistes” ni de “septembriens”. Mais c’est peut-être une règle lexicale : les minorités trop peu nombreuses n’ont même pas de nom.

Mais ne boudons pas notre plaisir. Une plage immense pour moi tout seul, à perte de vue, youpi. La mer est (presque) tiède. Puis, au retour du bain, je me cale dans un coin pour bouquiner, face à l'Ile de Groix. Le ciel est superbe, le soleil, un peu voilé, réchauffe l’atmosphère malgré petit vent légèrement frais. J’ai vue sur la côte lorientaise à ma droite, et jusqu’à la presqu’île de Quiberon et Belle-Ile à ma gauche. Dans cette immensité, un léger sentiment de solitude m’envahit : comment se fait-il qu'un lieu si beau soit déserté en cette saison ? Ce peut-il que tous les autres soient restés... collés devant leur télé ?...

Saint Zizou, marquez pour nous !
Pas tous, non, car quelques millions de personnes travaillent, quelques centaines de milliers dorment probablement déjà et quelques millions n'en ont sans doute rien à faire de la coupe du monde de foot, comme moi. Car voilà, ce soir-là, un match de l’équipe de France est diffusé à la télé. Je ne sais plus lequel, mais les Français ont encore, à l’époque, l’espoir de gagner la coupe du monde. La finale n’aura lieu qu’une ou deux semaines plus tard. Zizou est en encore cours de béatification nationale et laïque.  Le capitaine des bleus n’a pas encore pété les plombs en mettant un coup de boule à un joueur italien provocateur... Quand quelqu’un est porté au nues par les médias et par l’opinion publique, le voir mettre délibérément un coup de boule surprend un peu.

Dans notre société personne n’a le droit de se faire justice soi-même, sauf en situation de légitime défense ce qui n’était pas le cas,  et le coup de boule est interdit. L’injure également mais quand on est capitaine de l’équipe de France on doit savoir garder son self  contrôle d’autant que la provocation fait, hélas, partie de la tactique de certains joueurs et de certaines équipes. Et Zizou, se faisant ainsi expulser, a contribué à faire perdre la coupe du monde à la France. C’était d’ailleurs le douzième carton rouge de sa carrière a-t-on appris à cette occasion... Zizou cartonnait dans plusieurs sens du terme.

Qu’un match de foot puisse intéresser, comme un bon film à suspens, je peux comprendre. Mais je n’ai jamais pu adhérer au fait que onze personnes courant derrière un ballon me représenterait en quoi que ce soit. Le beau jeu collectif, l’exploit sportif, sont des choses qui peuvent être belles à voir et à vivre mais pourquoi prendre partie pour une équipe plus que pour une autre ?  Pourquoi siffler l’équipe étrangère ? La foule en délire me ferait plutôt peur mais la solitude totale aussi. Et être seul sur cette plage immense, ce beau soir de juin, m’inquiéte un peu, non sur moi-même, mais sur mes congénères. 

Loin des zizanies
Et puis voici qu’en arrivent trois, des congénères, un peu surpris de me trouver là, semble-t-il : un trio, deux mariés et un photographe. Ce n’est pas la première fois que je vois des mariés venir faire des photos à cet endroit; ces photos qui seront vendues lors du mariage, qui resteront des années dans les albums de famille, que l’on mettre sous un cadre cloué au mur ou posé sur la télé.Les mariés sont habillés comme pour leur jour de mariage. Ils commencent par faire des photos dans les dunes, classique, puis ils se rapprochent de l'eau. Là, le marié quitte ses chaussures, la mariée aussi, et il l’a prend sur le dos pour courir pied nus dans l'eau. Original, comme idée de photo...

Puis les mariés se lâchent : roulant sur le sable et dans les vagues, enlacés, mouillés, s’embrassant sous l’objectif du photographe et dans le soleil se couchant. Je les quitte là dessus, laissant les (futurs) mariés encore dans l’eau continuer leur séances de photos. La note de nettoyage des vêtements a dû être salée...

Quant à moi j’avais vu un beau moment de vie dans un lieu magique, loin des feux de l’amour frelatés des postes de télévision, et loin, très loin des zizanies du ballon rond.

Christian Le Meut 

 

Karantez pell ag ar skrammoù skinwell

Ur wezh a oa ur paotr aet da neuial barzh ar mor koste Pleheneg ar dro eizh eur da nozh, e fin miz Mezheven paseet. Ne oa ket den ebet war an aod, na war an draezhenn, na war an tevennoù. Den ebet e neuial, daoust d’ar mor bout klouar awalc’h, daoust d’an heol tomm ha d’an amzer vrav. Souezhus. Emen a oa aet kuit ar re all ? Tud ag ar vro pe touristed, evel ma z’eus e fin miz Mezheven memestra. Nann, den ebet ag ar Gourenez Gâvres beteg Pleheneg : an aod oa daet da vout un dezerh...

A gaos da berak ? Ur vombezenn nukleel kouezhet er mor ?... Pas, a gaos d’ar football, rak, er miz Mezheven paseet oa Kampionnad bed ar fobal; millionoù ha millionoù a dud a oa chomet dirak o fostoù tele, o skrammoù skinwell da sellet doc’h un match get skipailh bro Frans a enep d’ur skipailh all, ankoueit m’eus piv oa.  D’ar c’houlz se ne oa ket bet kollet c’hoazh ar c’hib; ne oa ket bet roet un taol penn get Zinedine Zidane d’ur c’hoariour ag Italia. Ar pezh n’eo ket na seven, nag efedus.

Sant Zizou pedit evidomp
Araok an darvoud se Zizane, evel zizanie e  galleg, oa tost da vout kanoniset get ar mediaioù. Souezhus eo bet, neuze, gwelout ur sant (pe un danvez sant) skoeiñ un den all ! Ret eo gouarn hor “self kontrol”, paotr Zizou, dreist holl pa vezer kapiten ag ar strollad. N’eus ket droad d’ober justis hon unan, nag e ker, na war er maezioù, na war un dachenn fooball... Un toull trap oa, ouzhpenn : c’hoariourion fobal zo a lâr kunujennoù, traoù louz, traoù fall, evit lakaat ar re all d’en em gounnariñ, ha Zizou zo kouezhet barzh an toull trap. N’eo ket gwall fin. Zizou zo bet lakaet  er maez ag an dachenn hag ar lec’h, kollet an traoù ! Met bon, hennezh zo war e leve, bremañ, aet kuit d’ober yaourt get an aotroù Danone, kenavo paotr...

Met esperans oa c’hoazh get an dud, e fin miz Mezheven, da welet Bro Frans monet e penn strolladoù fobal ag ar bed a bezh.  Perak bout dedennet get traoù sort se ? Perak paeañ ken ker c’hoariourion fobal ? Perak en em lakaat sot dirak ur skramm skinwell evit traoù sort se ? Penaos bed souezhus, ha dipitus a wezhoù, a sonje ar paotr, e unan penn... Ha setu eñ, aet da neuial barzh ar mor, en ul lec’h bras ha brav  spontus... Ur wezh echu, distreiñ a rae d’an draezhenn d’en em sec’hiñ ha da lenn ul levr, chouket, asezeet war ar sabl. Souezhus oa bout e unan en ul lec’h ken brav ha bras e fin miz Mezheven. Tud oa e labourat, sur awalc’h; tud all a oa e kousket dija met bon, millionoù a dud a  selle doc’h tud a oa e redek ar lerc’h ur volotenn... E huchal, evit ul lod anezhe...

Tri den e tal ar mor
Met setu tri den all e tonet. Daou zen yaouank gwisket evel ma vehe deiz o eured hag ur tennour poltridi gete. Deuet oa ar re se d’ober fotoioù, skeudennoù evit bout gwerzhet anezhe e pad an eured, evel ma vez graet alies. Ar paotr ne oa ket souezhet, gwellet en doa dija tud e tonet d’ar Magouero e Pleheneg d’ober skeudennoù evel se. Ul lec’h kaer eo evit gober poltredoù a feson.

Da gentañ, an dud nevez, gwisket get o dilhad eured, o deus graet tre ar seurt skeudennoù a vez graet get an holl. Goude avat, lamet dezhe o botoù, o deus redet d'an dour, ar wreg war choug he gwaz, betek en em lezel da gouezhel, ha roul-diroul (ruilh-diruilh) neuze, brec'hetaet o daou, er gwagennoù hag war an traezh. Netra lous, netra disonest ; ken nemet ur gaer a daolenn doc'h en em zispak er c'huzh-heol edan lagad an tennour poltridi. Sioul oa ar mor  ha gleb an danvez pried. An heol oa deuet da vout oranjez, just araok en em guzhiñ war zu ar c’hornog, koste An Oriant.

Ar paotr oa aet kuit e leskel ar re yaouank barzh ar mor. Poltredoù a feson ha divoutin a oa bet graet an deiz se, sur awalc’h. Hag un abadenn gaer oa bet er Magouero. Un abadenn a garantez da vat, pell ag ar postoù tele hag ar grogadoù fobal.
Christian Le Meut

29/09/2006

Breizh war internet en Alamagn

Kit da welet ur blog dalc'het get daou kelenner a Vro Alamagn : ur bochad traoù a zo a fed istor Breizh, ar yezh, ar yezhoù rannvroel e Frans, ha c'hoazh...

http://www.ph-ludwigsburg.de

Tenu par deux enseignants allemands ce site internet en français comporte plein d'informations sur la Bretagne, la langue bretonne, les langues régionales en France, etc.

http://www.ph-ludwigsburg.de

25/09/2006

Médias : traoù nevez e brezhoneg/quelques nouveautés en breton...

Goude bout komzet ag an troc'h spontus bet graet war France Bleue Breizh Izel barzh he abadennoù radio (pemp euriad nebeutoc'h bep sizhun), setu doereieù gwelloc'h, un tammig. Un abadenn sevenadurel nevez a zo skignet d'ar sadorn, 10e30 mintiñ, "Digor din" (20 mn) ha "Te ha me", an atersadenn savet get Goulvena Le Hénaf, zo bet lakaet war lerc'h. Chom a ra un abadenn d'ar sul (11e30 mintin), ur reportaj hir, an abadenn evit ar vugale da 9e bep merc'her, hag ar gazetenn e brezhoneg war Frans 3 Iroise bemdez (pemp munutenn). N'eo ket muioc'h evit ar bloaz paseet, n'eo ket nebeutoc'h ivez...

Traoù nevez zo war Radio Bro Gwened (lennit an destenn embannet a nevez zo a fed ar radio se).

Traoù nevez zo ivez barzh Le Télégramme : ur bajenn bep yaoù a ziout ar brezhoneg pe e brezhoneg (pennadoù skrid e galleg a fed ar brezhoneg); ha Titeuf e brezhoneg a vez embannet bep sul d'ar c'houlz mañ. Ur blog e brezhoneg a zo bet savet ivez  : http://kervlog.blogs.letelegramme.com 

Ma peus gwellet pe lennet traoù nevez e brezhoneg barzh mediaioù all, larit deomp dre "commentaire".

Des nouveautés en breton sur les medias 
Alors que France Bleue Breizh Izel vient de tronçonner dans ses émissions en langue bretonne, cinq heures de moins par semaine, France 3 vient de les remodeler. En gros, celà correspond au même volume horaire que l'an dernier, mais avec une émission nouvelle, Digor din, magazine culturel diffusé chaque samedi matin (10h30), suivie de l'interview Te ha me mené par Goulvena Le Hénaff. Un reportage est maintenu le dimanche (11h30), ainsi que l'émission pour enfants Mouchig dall le mercredi matin (9h); et le journal en breton le midi (cinq minutes quotidiennes, c'est la ration pour le télespectateurs bretonnants de l'Ouest de la Bretagne, les autres n'y ont même pas droit).

Le Télégramme publie désormais chaque jeudi une page sur l'actualité de la langue bretonne avec un reportage en breton et d'autres articles dans l'une ou l'autre langue. Actuellement il diffuse, chaque dimanche, une page de Titeuf en breton. Un blog en breton a également été créé : http://kervlog.blogs.letelegramme.com

Si vous avez, de vôtre côté, notez des changements concernant les programmes et publications en langue bretonne, n'hésitez pas à les signaler par le biais d'un commentaire. Merci d'avance !

 Christian Le Meut

23/09/2006

Pipeul, people ou penn peul ?

Pour cette rentrée, j’ai décidé de vous concocter une chronique “people”. Oui, pour changer des sujets drôles comme, par exemple, la guerre civile irlandaise à travers le dernier Ken Loach la semaine dernière, voici quelques lignes sur les "peoples". Déjà, il faudrait le prononcer à la française P E O P L E ça fait pehople; mais comme  ça vient de l’anglais, il faut prononcer “pipeul” pour faire mode. En breton j’ai trouvé un terme correspondant : penn peul. ça ressemble à pipeul mais ça veut dire “tête de pieu”, “tête de piquet” en français; ça n’est pas très élogieux mais bon, les people ne sont pas connus pour avoir tellement contribué aux progrès de l’Humanité... Au pluriel ça donne pennoù peul.

A nous donc les pennoù peul et je vais commencer par évoquer l’événement le plus important de l’été,  le plus intéressant, le plus marquant, le plus frappant (non, il ne s’agit pas du coup de Zizou qui a fait s’effondrer les espoirs français lors de la coupe du monde comme un coup de grisous dans une mine); non, l’événement penn peul de l’été a été la venue à Belle-Ile, en Bretagne, d’Albert de Monaco. Sa majesté princière et hauturière Bébert a donc débarqué à Belle-Ile fin août pour assister à un mariage d’amis à lui dans la commune de Locmaria. Il y avait, d’après Le Télégramme, une foule d’environ 200 personnes pour tenter de le voir sur la place de Locmaria. 200 personnes, ce n’est quand même pas la grosse foule et ça rassure quant à l’état d’esprit des Belillois et des vacanciers qui avaient autre chose à faire que de venir admirer les grands chapeaux des pipeuls.

"Bouffi", Albert ?
Selon Ouest-France une personne a même trouvé Albert un peu “bouffi”... Quelle honte, son altesse sérenissime vient à Belle-Ile et une roturière le trouve un peu gras, l’ingrate ! L’on sait pourtant que le charme princier opère toujours. Albert produit beaucoup et un peu partout dans le monde alors, qui sait, on entendra parler dans quelques années apparaître d’un Grimaldi caché à Belle-Ile ? Après tout une légende tenace veut que Napoléon 1er fut à moitié breton, pourquoi n’aurions nous pas aussi un rejeton de la famille de Monaco ? Ils aiment bien se panacher, les Monaco ! C’est ça qui est bien avec la chronique people c’est qu’elle se renouvelle de générations en générations. Enfin, “se renouvelle” n’est pas forcément le terme adéquat, disons qu’elle perdure, qu’elle s’englue, qu’elle s’incruste, qu’elle s’égare...

Tout ce que je peux souhaiter à Belle-ïle cependant, c’est de ne pas ressembler un jour à cette verrue planétaire qu’est la principauté de Monaco. Une éruption cutanée de buildings sur quelques hectares.  J’y suis allé une fois et c’est le genre d’endroit dont je me dis: “Je suis venu, j’ai vu, je n’y reviendrai plus”. Je me dis la même chose pour Eurodysneyland.

Des bruits de chiottes à la Maison blanche
Justement allons faire un tour au pays de Mickey et de Georges Bush. Mardi 29 août dernier Georges Bush tenait une conférence de presse pour faire un bilan de l’ouragan Katrina qui a dévasté il y a un an la Lousiane et la ville de la Nouvelle-Orléans. Cette intervention était retransmise en direct sur la chaîne étasunienne CNN mais un technicien avait oublié de fermer le micro d’une animatrice qui, profitant de l’allocution présidentielle, en avait profité pour aller au toilette. Les télespectateurs l’ont donc entendu parler de sa vie privée avec une collègue de boulot et, pendant que Georges parlait de l’ouragan qui avait inondé une partie du pays les téléspectateurs ont pu entendre des bruits de braguettes et de chasse d’eau. Mais des bruits de chiottes sur un discours de Georges Bush, c’est plutôt dans le ton.   

Mémel s’emmêle : le coup de folie de Mad Max
Continuons avec nos pennoù peul étasuniens : les États-Unis ont passé l’été au rythme du “Melgate” : ça se gate en effet pour Mel Gibson pris à 140 km/h sur une route limitée à 65. Ce n’est pas bien Memel, et en plus la star a essayé de jouer les étoiles filantes mais les policiers l’ont retenu. Fuir à toute allure, ça marche dans les films mais, dans la vraie vie, c’est plus compliqué. Pire, les policiers ont constaté que le célèbre flic à l’écran était en état d’ébriété. Et là Mémel, alias Mad Max, a eu un coup de folie ; il a éructé des injures antisémites à l’encontre des policiers ! Or son dernier film sur la vie du Christ, avait déjà suscité une polémique sur l’antisémitisme supposé de l’acteur-réalisateur. Mémel Gibson s’est excusé pour sa vilaine attitude mais trop tard, sa réputation est tombée à l’eau.

Tom Cruise : la crise
Continuons avec les boires et les déboires d’une autre célèbre star étasunienne, Tom Cruise. Non seulement il a été lâché durant l’été par sa maison de production mais un documentaire diffusé récemment en France le montre en militant actif et quasi permanent de l’église de scientologie, mouvement considéré comme une secte en France mais pas aux États-Unis (reportage diffusé dans Secrets d’actualité, M6, “Tom Cruise l’autre visage”, 27 août). Il a viré de son entourage les personnes qui ne sont pas scientologues... Son ex femme, une actrice connue elle-aussi, Nicole Kidman, ne veut pas que les deux enfants du couple soient formés uniquement par des enseignants scientologues; mais quelle étroitesse d’esprit cette Nicole ! Ce documentaire suggérait que le deuxième mariage de Tom avec une jeune actrice elle-même scientologue a peut-être été arrangé par l’église de scientologie. Autant rester entre soi ! Cette émission montrait, enfin, le brave Tom Cruise serrer la main d’une personnalité politique française très large d’esprit quant à elle, Nicolas Sarkozy ! Bravo Nico d’apporter ainsi un crédit politique à l’Eglise de scientologie via son principal porte parole. Et comment agirez-vous vis-à-vis de ce type d'organisations si vous êtes, un jour, président de la République? Auront-elles droit à une politique "libérale", elles aussi ?

Johnny la crise (de rire)
En tout cas Nicolas Sarko a engrangé les soutiens de plusieurs pennoù peul cet été. Des pennoù peul bien français comme... Johnny Halliday... Mais on ne sait plus très bien s’il est Français, justement, Belge, ou martien...  Il y a quelques années j’avais vu Johnny tenter d’expliquer l’opération Pièces jaunes à la télé, en direct au journal. Et il avait bien du mal... L’intervieweur-sauveteur essayait de le sauver du naufrage médiatique en faisant les questions et les réponses : “Il faut donc glisser les pièces jaunes dans les boîtes en carton que vous trouverez dans les postes et les commerces” expliquait le journaliste. “Wouiwoui c’est ça” bafouillait Johnny. Celà arrive parfois quand vous interviewez quelqu’un de faire les questions et les réponses parce que l’invité n’a rien à dire ou n’y arrive pas. Johnny a certainement des choses intéressantes à dire mais il a parfois du mal à les trouver.

Besoin d’un Gynéco ?
Et puis Sarko a engrangé un autre soutien de poids cet été: Doc Gynéco. Si nos deux penn peul, Johnny et Doc, veulent tenir une conférence de presse ou un meeting pour expliquer leur soutien à l’UMP, moi je réserve tout de suite la cassette de l’enregistrement, ça risque d’être le succès comique de l’année. Je ne sais pas si les pennoù bras, les grosses têtes de l’UMP, ont bien réfléchi à l’impact de telles adhésions mais il n’est pas sûr que celà leur fasse gagner beaucoup de voix hormis celles des deux ou trois chanteurs concernés dont on n’est même pas sûrs qu’ils sont inscrits sur les listes électorales françaises.

Pour l’instant, l’UMP ratisse large. Avant de s’prendre un râteau en 2007 ?

Christian Le Meut

People, pipeul, pe penn peul ?

Salut d’an holl, ar re vras hag ar re vunut... Met ne skriviñ ket hiziv a ziar benn ar re vunut, justawalc’h, met a ziar benn ar re vras ar re “people”. Dija, lâret vez “pipeul” e galleg  rak ur ger saozneg a orin eo... Met, me gav genin, gwelloc’h vehe distagiñ ar ger se mod galleg, e lâret  “pehople”, evel ma vez skrivet... Greomp memestra get “people” met kavet m’eus un doare da lâr an dra se e brezhoneg : penn peul, ma z’eus unan (n’eo ket pell a “pipeul”) ha pennoù peul ma z’eus  meur a unan. Gouiet a ran, n’eo ket re seven “penn peul” a dalv genaoueg, begeg met bon, n’int ket anavet ar pennoù “pipeul” evit bout Einstein.

Albert a Vonako, un tammig lart, “bouffi” ?
Krogomp get an darvoud pouezusan, brasan a zo bet e pad an hañv e Breizh : deuet e ar prins Albert a Vonako da Enez Gerveur evit lidañ eured mignonned dezhan e Lokmaria. Hervez ar gazetenn Le Télégramme daou gant den oa deuet da welet ar prins ha tokoù bras an dudjentiled... Daou gant, ne oa ket kement se. N’int ket sot awalc’h ar re a zo e chom e enez Guerveur evit koll o amzer e vonet da welet pennoù peul. Gwasoc’h c’hoazh, hervez Ouest Frans, ur vaouez deus kavet ar prins un tammig lard, “un peu bouffi”.

Setu penaos emañ an dud memestra : teodoù fall. E “uhelded” ar prins Bébert a za betek enez Gerveur ha diouzhtu e klever pismigourion. Nag un druezh. “Bouffi”, lard eo un tammig Bébert, ha neuze ? Plijout a ra d’ar maouezed c’hoazh. Plantet vez bugale getan er bed a bezh ha, marteze, a benn un nebeut bleadeù e klevimp komz ar ur mab pe ur verc’h dezhan kuzhet koste Lokmaria Gerveur ! Hervez ur vojenn, Napoleon oa hanter Breton, perak n’hor behe ket ivez un hanter vMonako e Breizh ? Prinsezed ha prinsed Monako a vez panachet abaoe pell.

Met bon, un dra a souetañ da Enez Gerveur memestra : chom evel m’emañ ha nompas donet da vout evel Monaco, ur sort “verrue planétaire”, ur sort wenaenn vras ha vil plantet dirak ar mor get savadurioù divalav, bankoù ha stalioù evit ar re binvidik. Bez zo lec’hioù evel se tachadoù evel se e lec’h on bet ur wezh hag e lec’h n’in ket mui bizkoazh, evel Monako hag Eurodisneyland...

Trouzioù souezhus war prezegenn Georges Bush
Justawalc’h evit kenderc’hel get ar pennoù peul, deomp da Vro Mickey, d’ar Stadoù Unanet. Ur blead zo al Louisiane oa bet beuzet get ar gorventenn Katrina. Ar meurzh 29 a viz Eost paseet an aotroù Bush n’eus komzet dirak ar gazetennerion a ziout an darvoud se. War eeun oa war ar chadenn CNN. Met ur mikro all oa chomet bev, digoret, e pad prezegenn ar prezidant, mikro un animatourez a CNN. Honnezh deus profitet ag e amzer dijapl e pad ar brezegenn evit monet d’en em soulajiñ...  Hag ar re a oa e sellet doc’h an aotrou Bush ar CNN o deus klewet ivez ar plac’h se a gomze get ur genseurtez dezhi a ziout he familh barzh ar c’horn vihan. Ha patati ha patata ha setu trouz an dour, trouz ar sach dour bet klewet e pad prezegenn prezidant ar Stadoù Unanet. Met bon, marteze,ar pezh a lâre hennezh ne dalve ket muioc’h evit an trouz se.

Tomm eo bet evit Tom
Er Stadoù Unanet c’hoazh ne ya ket gwall vat aferioù an aktour brudet Tom Cruise. Dilezet eo bet get an embregerezh, ar stall bras a gase argant dezhan d’ober e filmoù. Perak ? Peogwir e film diwezhañ n’en deus ket graet berzh hag, ouzhpenn se Tom Cruise a zo barzh ur strollad anavet evel ur sekt e Frans, met pas er Stadoù Unanet,  Iliz ar skientoloji. Un abadenn a ziar e benn a zo bet skignet war an tele e fin miz Eost. Ar reportaj se a ziskouezhe Tom Cruise evel ur sort peroked a brege berpet evit an Iliz ar skientoloji. Dimezeet oa Tom Cruise get un aktourez vrudet, Nicole Kidman, met dispartiet int. Nicole Kidman ne faote ket dezhi lesket he daou grouadur e daouarn kelennerion ag an iliz se ! Cruise zo dimezeet en dro get un aktourez yaouank a zo ivez barzh ar memes iliz... Hervez ar reportaj Iliz ar skientoloji zo bet ur sort “darboder”, “bazvalan”, evit an eured se...

Pennoù peul a feson a du get Nikolas...
Barzh ar reportaj se ni wele iwez Tom Cruise reiñ dorn da Nikolas Sarkozy. Gourc’hemennoù Nikolas, roet peus c’hwi mod se un taol sikour d'an Iliz ar skientoloji...

Justawalc’h pennoù peul a Frans zo deuet da skoazelliñ Nikolas Sarkozy e pad an hañv : Johnny Halliday, e mab, hag e vaouez. Met, benn ar fin, ag emañ Johnny a Frans, pe a vro Belgia, pe ag al loar ? N’eo ket sklaer. Hennezh a faote dezhan donet da vout Belgian en dro met n’eo ket deuet a benn... Ha bremañ monet a ra get an UMP... Sonj m’eus bout gwellet Johnny er skinwell, bleadeù zo, e klask displegiñ an “opération pièces jaunes”. Ne oa ket diaes met Johnny ne zeue ket a benn hag ar c’hazetenner a rae ar goulennoù hag ar reskontoù... Sonjoù, mennozhioù zo get Johnny, sur awalc’h, met n’o c’hava ket berped pa gomza...

Ur penn peul all a faota dezhan skoazelliñ Sarko : Doc Gyneco. Esperans m’eus e vo savet un emvod bras get an daou labous se, Doc ha Johnny evit lâr perak int a du get an UMP ha Sarkozy. Mard eo enrollet ar meeting se me breno ar c’hasedig rak fentus vo. Sonjit : ur brezegenn get Doc Gynéco : “Votit evit S...” Ron, ron, ron...” Mechal ma vo sklaer ar mesaj ? Mechal ivez ma vo muioc’h a dud e votiñ evit an UMP e 2007 a gres da Zoc ha da Johnny ? N’eo ket sur !

Christian Le Meut 

22/09/2006

Distro skol 2006/rentrée 2006 : difonnapl/lentement...

8 % : hervez Ofis ar brezhoneg skolioù divyezhek a zo barzh 8 % ag ar c'humunioù e Breizh. Kreskiñ a ra met difonnapl difonnapl...

"Dek lec’hiad divyezhek nevez a zo bet digoret da vare an distro-skol, en tri hentad bodet : pemp gant an hentad publik (Brieg, Daoulaz, Kewen, Landerne (eil lec’hiad), Milizag) ; tri gant an hentad katolik (Mêlrant, Plouarzhel ha Plouvorn) ha div skol Diwan (ar Chapel-Nevez (22) ha Louaneg). N’eo ket kalz gwelloc’h eget warlene pa oa bet digoret 9 lec’hiad nevez ha pa oa bet ar c’hresk izelañ abaoe krouidigezh an hentadoù divyezhek.Gallout a reer kaout un deskadurezh divyezhek e 157 lec’hiad e Breizh hiziv an deiz e 114 kumun, da lavaret eo 8% eus kumunioù Breizh. E Penn-ar-Bed eo bet digoret an darn vrasañ eus al lec’hiadoù nevez en distro-skol-mañ (c’hwec’h diwar dek ha pevar anezho e bro Vrest ma oa c’hoazh en o c’hreñvañ sifroù kriz an niver a lec’hiadoù divyezhek hag an niver a skolidi divyezhek). Tennañ a ra an holl zigoradurioù da Vreizh-Izel. N’eus bet digoradur ebet en Il-ha-Gwilen nag el Liger-Atlantel er bloaz-mañ. Gant an hentad publik eo bet digoret ar muiañ a lec’hiadoù : an hanter eus ar re digoret en distro-skol-mañ. Deuet eo an hentad katolik a-benn da zigeriñ tri lec’hiad er bloaz-mañ hepken p’o doa digoret c’hwec’h lec’hiad e 2005. Digoret en deus Diwan div skol. Ne oa bet digoret skol Diwan ebet e Breizh abaoe hini Dinan krouet e 2000 (ur skol a oa bet digoret e Pariz e 2004). Ha pa seblantfe dereat an niver a lec’hiadoù nevez digoret en distro-skol-mañ, kresk an niver a skolidi divyezhek e-keñver 2005 a zlefe bezañ izel, hervez an elfennoù a c’haller kaout hiziv an deiz, izeloc’h eget warlene zoken pa ne oa kresket nemet eus 7,8% (sifroù klok a vo gant an Arsellva e fin miz Gwengolo)"." Office de la langue bretonne.

 

Selon l'Office de la langue bretonne, 8 % des communes bretonnes ont une école bilingue actuellement... Cela augmente mais lentement, lentement...

"Dix nouveaux sites bilingues ont été ouverts à la rentrée, les trois filières confondus (cf. carte) : cinq par la filière publique (Briec, Daoulas, Quéven, Landerneau (second site), Milizac) ; trois par la filière catholique (Melrand, Plouarzel, Plouvorn) et deux écoles Diwan (La Chapelle-Neuve (22) et Louannec). C’est tout juste mieux qu’à la rentrée précédente : neuf sites avaient été ouverts alors, et l’on avait observé la croissance d’effectifs la plus faible depuis la création des filières bilingues.
Il est possible de suivre un enseignement bilingue actuellement dans 157 sites en Bretagne situés dans 114 communes, soit 8% des communes bretonnes. Pour cette rentrée scolaire, la majeure partie des ouvertures a eu lieu dans le Finistère (six sur dix, dont quatre dans le pays de Brest où le nombre de sites et les effectifs bilingues étaient déjà les plus importants en chiffres absolus).
L’ensemble des ouvertures concerne la Basse-Bretagne. Aucun site n’a ouvert que ce soit en Ille-et-Vilaine ou en Loire-Atlantique cette année.
La filière ayant ouvert le plus de sites est la filière publique : elle concentre la moitié des ouvertures de cette rentrée. La filière catholique n’a réussi à ouvrir que trois sites cette année alors qu’elle en avait ouvert six en 2005. Diwan a quant à elle ouvert deux écoles. Aucune école n’avait été ouverte en Bretagne depuis celle de Dinan créée en 2000 (une école a été créée à Paris à la rentrée 2004).
Bien que le nombre de sites ouverts à cette rentrée scolaire paraisse convenable, la croissance des effectifs bilingues devrait être plus basse qu’en 2005, d’après les éléments actuellement disponibles (l’Observatoire aura des données complètes à la fin du mois de septembre) alors que cette augmentation n’avait atteind que +7,8% à la rentrée précédente." Ofis ar brezhoneg.

http://www.ofis-bzh.org/bzh/actualite/index.php 

Levr e brezhoneg : Raket

medium_raket119.jpgGet un titl evel se, gouzout a reomp diouzhtu danvez an danevell se bet skrivet, ha skrivet a feson, get Gi Bideau, e brezhoneg mod Bro Gwened. Istor Mikael, ur c’hrennad amiabl a laboura mat er skolaj hag a son akordeons get e vignonnez Nolwenn (a son violons). Pleustret vez gete evit mont d’ar C’han ar bobl e Langidig ha, war lerc’h, marteze, betek ar final e Pondi.

Met setu : raketet eo Mikael get ur paotr, Léo, un nebeut brasoc’h ha kozhoc’h evitan hag en deus un gontel barzh e sakod. Goulenn a ra argant da Vikael, dre fors. Léo n’eo ket ur paotr fall met dilabour eo ha n’en deus ket argant awalc’h evit mont d’an toul noz get e vignonned... 

Al levr bihan se a ziskouezh penaos a gerzh ur raket : ar viktim ne lâr ket netra. Chom a ra mut; trec’het get an aon, get ar vezh ivez hag an traoù a ya war fallaat. Mikael n’eo ket mui tamm ebet barzh e vleud, ne sona ket mui, n’hella ket komz get e vignonned na get e dud, mont a ra kuit ag e skolaj...

N’eo ket pell d’ar wirionez, d’am sonj, an istor kontet get Gi Bideau. Ar re a vez raketet a chom hep lâr netra ha mod se n’hellont ket kavout un diskoulm. Met un diskoulm a vo kavet get Mikael memestra...

Raket, Gi Bideau, Keit vimp bev, 2003. Gi Bideau n'eus skrivet ivez Eil derez.

E galleg : présentation d'une nouvelle en breton sur le racket, qui montre la réaction d'un adolescent racketé se renfermant sur lui-même, et la situation ne fait qu'empirer...

21/09/2006

Radio Bro Gwened : Radiothon 2006

Setu ar radiothon en dro, evel bep bloaz, evit sikouriñ Radio Bro Gwened, ar radio divyezheg  nemeti er Morbihan. Disadorn ha disul kentañ 23/24 a viz Gwengolo e vo skignet abadennoù ispisial get skipailh ar radio (e brezhoneg disadorn adalek 11e get Andrea le Gal hag e glleg). Un digor kalon vo servijet d'an eur se. Ar selaourien a zo kouviet ivez da welet ar studioioù etre 2e ha 6e d'enderv disadorn (kae ar Plessis e Pondi). Ul lamm "Godinette" vo servijet da 6e da noz.

Traoù nevez zo ar bloaz man : skignet vo en dro abadenn mintin Andrea Le Gal, (Liv an amzer 7e30-9e), da noz (6e15-7e15), d'al lun, merc'her, yaoù ha gwener. Mod se e c'hellit selaoù ma abadennig Bizkoazh kement all bep gwener war dro 7e da noz ma peus manket anezhi d'ar  vintin (8e15) ! Fiskal !  Adlakaet vo ivez ma rubrikenn e galleg da 8e15 ar gwener da noz (skignet vez pep merc'her da 9e15 mintin).

lasket vez get ar radio tud evit ober abadennoù, e brezhoneg pe e galleg pe e yezhoù all; mard oc'h intereset, kit e darempred get Cécile Goualle pe Andrea Le Gal. Pellgomz ar radio : 02 97 25 14 00. www.radio-bro-gwened.com.

Ar radio a vez skignet war 97.3 (Morbihan kreizteiz) ha 101.7 (Morbihan hanternozh), hag ivez war internet.

Radiothon pour soutenir Radio Bro Gwened ce week-end
Radio Bro Gwened, seule radio bilingue breton-français du Morbihan, organise son Radiothon annuel. Objectif : regrouper les amis de la radio et susciter un élan de solidarité autour de ce media qui a besoin de soutiens financiers (par prélèvement de 5 euros mensuels) et bénévoles pour faire des émissions en breton ou en français ou en gallo, ou encore dans toute autre langue : les personnes intéressées doivent contacter Cécile Goualle ou Andréa Le Gal.

Un apéro sera servi  samedi à 11h à la radio pour les visiteurs et les studios seront ouverts au public de 14h à 18h (heure de la godinette).

Il y a quelques nouveautés cette année sur la grille de Radio Bro Gwened, comme la rediffusion quatre soirs par semaine de l'émission matinale d'Andrea Le Gal, Liv an amzer (7e30-9e), ce qui permettra aux malchanceux ayant raté ma chronique matinale en breton (8e15) de l'écouter le soir (vers19h). Idem pour la chronique en français (chaque mercredi à 9 h 15) qui sera rediffusée chaque vendredi soir à 20h15. Alors que la seule radio bilingue publique (France Bleue Breizh Izel) a réduit de cinq heures par semaine ses programmes en breton depuis la rentrée (!), il est important de se mobiliser pour soutenir la seule radio bilingue (et même trilingue avec l'émission en gallo du mercredi soir) du Morbihan.

La radio est diffusée sur le 97.3 sur le sud Morbihan, 101.7 dans le nord, ainsi que sur internet (passer par le site de la radio).

Christian Le Meut



Jerzé : meur a yezh komzet/Multilinguisme à Jerzey

Komzet vez saozneg e Jersé, met ivez galleg, "anglo-normandeg" ha yezhoù all : setu ur roll gerioù e "Jèrriais" hag e brezhoneg m'eus kavet war internet. Tostoc'h eo ar jèrriais d'ar gallaoueg evit d'ar brezhoneg. 

Plusieurs langues sont parlées à Jerzey et dans les îles Anglo-normandes : l'anglais, le français le "jérriais" ("anglo-normand"), qui semblent proche du gallo, et sans doute d'autres langues (celles des travailleurs immigrés notamment). J'ai trouvé sur internet cette liste comparative de mots jèrriais et bretons sur un site très intéressant : www.societe-jersiaise.org/langsec/index.html  

 

Jèrriais
Bréton
   
   
à bétôt kenavo
à ces sé fenoz
achteu bremañ
aniet hiziv
baithe evañ
baté bag
beurre amann
blianc gwenn
bliu glas
bouais gwez
bouôn mat
cat kazh
châté kastell
chours kaol
chucre sukr
clios park
coêffe koef
crabe krank
dêjeûner dijuni
dgiâbl'ye diaoul
dgieu doue
êcole skol
gâche gwastell
gambe gar
gardîn liorzh
grand bras
grève traezhenn
heuthe eur
ieau dour
j'va marc'h
janne yaouank
jaune melen
lâssé skuizh
liéthe lenn
maîson ti
marchi marc'had
mathe poull
matîn mintin
mauve gouelan
méjeu kreisteiz
nânnîn nann
niet noz
nouvé nevez
ouaîsé evn
oui ya
p'tit bihan
p'tun butun
p'tunner butunat
pâraîsse parrez
patates patatez
pièrre maen
plyie glav
pomme aval
pouque sac'h
rouoge ruz
salle pârouaîssiale ti-kêr
solé heol
soudard soudard
tabl'ye taol
tchian ki
tchuîsinne kegin
titchet bilhed
tréjous atav
vaîsîn amezeg
vaque buoc'h
vèrt gwer

20/09/2006

An Dasson : ar Vretoned e Jerzé/Les Bretons à Jersey

medium_dasson62116.jpg

An Dasson 62 : buhez ar Vretoned a laboure e Jerzé kontet get an aotrou Cadouellan
Etre 1880 ha fin ar c’hantved paseet, ur bochad Bretoned a yae da labourat er-maez a Vreizh evit ar saezonioù, ha lod anezhe a yae da enez Jerze ; Bretoned a Vorbihan hag Aodoù en Arvor kentoc’h. Plantet e veze tomatezed hag avaloù-douar, serret e veze bokedoù gete, ha c’hoazh. Ne oa ket aes al labour nag ar vuhez du-hont evit en em lojiñ, pe en em vagiñ, evit monet e darempred get tud ar vro. Ur beleg, Hermenegilde Cadouellan, a Greiz Breizh, 'zo aet da Jerze meur a wezh er blezioù 1965-1970 da sikouriñ ar Vretoned a laboure du-hont. Displegiñ a ra pegen diaes e oa o buhez e Jerze, e-korf un atersadenn divyezhek (30 bajenn) embannet e-barzh An Dasson diwezhañ, n°62.
An Dasson, 6 rue J. Rollo, c/o Sten Kidna, 56400 An Alre. Pellgomz : 02.97.29.16.58. 4 €.

 


An Dasson 62 : la vie des Bretons travaillant à Jersey racontée par le père Cadouellan
De 1880 à la fin du siècle passé, des milliers de Bretons sont partis travaillés hors de Bretagne pour faire les saisons. Beaucoup allaient travailler sur l’île de Jersey, pour quelques semaines ou plusieurs mois. Il s’agissait surtout de Morbihannais et de Costarmoricains. Un jeune prêtre du Centre-Bretagne, Herménégilde Cadouellan, s’y est rendu à de nombreuses reprises dans les années 1965-1970 afin de soutenir les Bretons qui avaient des conditions de travail et de vie parfois très difficiles. Ce témoignage bilingue (breton-français) d’une trentaine de page vient enrichir la mémoire collective bretonne. An Dasson n°62, 6 rue J. Rollo, c/o Sten Kidna, 56400 Auray. 4 €. Tél. 02.97.29.16.58.

 

Pour tout savoir sur la langue jersiaise, qui continue de se parler sur l'archipel : http://www.societe-jersiaise.org/langsec/index.html

Levr : an trede priz ar yaouankiz

 Le troisième prix du livre de la jeunesse en langue bretonne est lancé. Voici le communiqué des organisateurs. Tout savoir sur afea.free.fr

"Abaoe 2004 11 levr embannet dindan daou vloaz, pevar e 2004, seizh levr e 2005 : krouet eo bet ar priz e miz c'hwevrer 2004, gant ar c'hoant brudañ al lennegezh e brezhoneg evit ar yaouankiz. Kinnig ur framm d'ar skrivagnerien (ur c'honkour, stajoù stummañ, staj skrivañ...) hag un aozadur a ginnig d'ar skolajoù koumanantiñ levrioù embannet brav evit ur priz marc'hadmat. Lakaat ar skolajidi da votiñ evit al levr a blij dezho ar muiañ a oa ivez un doare da anavezout gwelloc'h c'haontoù al lennerien yaouank hag ivez o live yezh...

medium_eilderez045.jpgSkrivagnerien anavezet, tud all yaouank-tre a skrive evit ar wech kentañ : Gwenvred Latimier-Kervella  gant ur thriller Huñvreoù ha Marianna ha Moran gant ul levr heroic fantasy, Brezel an Erevent.  Skrivet eo bet gant Mai Ewen daou romant berr, unan war he vugaleaj e bro Skaer Hañvezhioù hag egile doare romant polis Tamallet.Romant polis e lec'h emañ krennarded o c 'hoari perzh an enseller  gant Eil Derez, skrivet gant Gi Bideau. Gant Yann Fanch Jacq e oa kentoc'h temoù a vremañ : N'omp ket deñved (racket) ha Goustadig war al lambig (kudennoù alkool en ur familh).  Ur romant istorel diwar ur paotrig deuet da vezañ Mignon ar sklaved a zo bet skrivet gant Jakez Erwan Mouton. Gant Avalig e vez taolennet kop ar bed bugale Ploveilh : Krampouezh pe pizza ? Skiant faltazi ivez gant beajoù  e bedoù iskis Yann Fulub Dupuy :  Penn ar veaj, pe Stefan Carpentier gant Ar voul strink. Tud a lâre ne oa ket skrivagnerien evit ar re yaouank e Breizh : setu diskouezet ar c'hontrol!

Ar 7 levr nevez
Partiet mat eo priz ar yaouankiz, skridoù a bep seurt (romantoù istorel, polis, heroic fantasy, traoù a vremañ...) a zo bet lennet gant ur juri, 10 den ennañ, 5 maouez,  5 gwaz (skirvagnerien evit 3 deus outo, lennerien ampart oadet etre 17 hag 50 vloaz). Peadra da lenn evit ar skolajidi adalek an distro-skol... Profil" skrivagner priz ar yaouankiz : 38 vloaz (e gwirionez etre 16 ha 70 vloaz),  ur skrivagnerez kentoc'h (9 flac'h, evit 6 paotr),  skrivañ a ra evit ar wech kentañ (4/15 o deus embannet ul levr dija), n'eus nemet pevar c'helenner, ar re all a zo atav el lise (4 deus outo), div a zo war o leve... Brav eo gwelout kement a dud disheñvel, troet da skrivañ ha da lenn e brezhoneg. Tu vo deoc'h lenn anezho adalek miz Gwengolo. Evit ar gelennerien o dije c'hoant lenn anezho a-raok ar skolajidi, ret eo mont war lec'hienn Internet  afea.free.fr

6vet/5vet e vo lennet Ar bannac'hig avel (doare Harry Potter mod Breizh) skrivet gant Marie Kemerc'h, Dremm ar vamm (romant istorel mare XVvet kantved e Breizh) skrivet gant Annaig Renault, hag heuliad Brezel an Erevent, Huder an tour du skrivet gant Mariana ha Moran.E Pevare/Trede, beaj en amzer gant krennarded a vremañ, gant Metalikazh skrivet gant Mikael  Treveur, e XIXvet kantved e Breizh gant Koulm,  skrivet gant  Henri Dorsel, istor ur vaouezh kozh pareet gant un iskis a glañvdiourez e Galeou, skrivet gant Laurence Lavrand.  Garminig Uhellou a sin ur romant gant ur vandennad bugale o 'ch ober un enklask e Breizh : Boudig ar bleuñv.

An dazont : digeriñ d'an holl rummadoù divyezhek
Perzhidi yaouank a zeu dreist-holl deus Diwan : war 411, 7 a oa en ur skolaj publik. Perak ? Ar pezh a vez rebechet d'ar priz eo berrder an traoù : ret eo lenn buan e daou viz an tri pe pevar levr ha votiñ just a-raok vakansoù an Hollsent. Goude un emvod gant TES, tud ar rektordi hag an tri rummad, eo bet divizet gant ar gevredigezh hiraat an amzer lenn o cheñch lusk ar priz. Da lavarout eo e vo kinniget d'ar rummadoù Divyezh ha Dihun kemer perzh d'ar pevare Priz ar Yaouankiz a vo kinniget e miz Genver gant 7 levr nevez, dezho da votiñ evit miz Even (6 mizvezh) evit ma vefe diskleriet prizoù ar Yaouankiz e-pad Gouel ar Yaouankiz e Laz.Hag e miz Gwengolo 2007 e vo kroget gant ur Priz ar Yaouankiz evit an holl, tri rummad asambles, ha gant ar bloavezh skol a-bezh evit gallout votiñ e miz Even 2008.

Skrivagnerien, d'ho pluennoù ! (pe d'ho touchennaouegoù kentoc'h )
Evit ar skrivagnerien e c'hortozomp c'hoazh skridoù betek penn kentañ miz Here, goude e vo d'ar c'hentañ a viz Even 2007.  Niver a sinoù : 60 000 sin  evit ar re Bevare/Trede, 50 000 sin evit ar re yaouankañ (skeudennoù a vo lakaet gant an destenn, setu perak). Temoù ; gouennelouriezh, kleñvedoù, kudennoù ar gevredigezh hiziv an deiz... Doare : romant polis, deizlevr, heroic fantasy, romant istorel....Evit gouzout hiroc'h : afea.free.fr"