Ok

En poursuivant votre navigation sur ce site, vous acceptez l'utilisation de cookies. Ces derniers assurent le bon fonctionnement de nos services. En savoir plus.

07/09/2008

Plijus ? "C'est fun !": les cours de breton pour adultes font leur pub

2602da41d7df807c974d15f395501557.jpgC'est parti, la nouvelle campagne de publicité pour les cours du soir et les formations da langue bretonne est lancée. L'affiche est jolie, elle présente des cyclistes surplombés du mot "Plijus" qui signifie "plaisant", "agréable". Ce mot est traduit par "C'est fun !" sur l'affiche... Clin d'oeil ironique à l'anglicisation du français ? Clin d'oeil (dépassé) au parler "djeunes" ? Ou est-ce traduction sérieuse ?...

Le slogan : "Le breton c'est comme le vélo, je l'apprends et je ne l'oublie plus !". Je crains de ne pas être aussi optimiste que les concepteurs de l'affiche : une langue apprise s'oublie si elle n'est pas pratiquée. Après quelques mois passés en Galice il y a quelques décennies, je maîtrisais un peu l'espagnol-castillan mais l'absence de pratique fait que mes compétences dans ces deux langues ont décliné. Avec de la pratique, cela reviendrait peut-être.

Il en est de même pour le breton. A nous donc de faire pratiquer la langue aux apprenants (c'est le responsable d'une association de cours du soir qui parle...). Aux apprenants de lire du breton, d'écouter les - encore trop rares - radios en langue bretonne ; et de regarder les - très rares - émissions à la télévision. D'ailleurs TV Breizh supprime cette rentrée sa dernière émission en breton ! Heureusement l'offre s'intensifie sur internet (brezhoweb notamment). Car, sur les autres médias audio-visuels, ce n'est pas le cas, à ma connaissance. Rien de neuf sur France 3 Bretagne, par exemple.

Concernant la campagne de publicité, l'affiche elle-même est très plaisante à regarder mais je m'interroge sur son efficacité, tant le dessin est éloigné de la matière promue (les cours et formations en langue bretonne). On verra à l'usage.

Un dossier complet a été réalisé par l'Office de la langue bretonne. En Bretagne, l'offre est assez importante. Il y a aussi des cours par correspondance. Et si vous êtes à Versailles, Dunkerque, Paris, Clermont-Ferrand, Strasbourg, Le Mans, Lille, Bordeaux, Tours, Grenoble, sachez que des cours du soir sont proposés près de chez vous.

Krogit a-barzh neuze, ha kalon vat deoc'h ! Crochez dedans alors, et bon courage.

Plijus eo, c'est "fun" !

Christian Le Meut 

http://www.ofis-bzh.org/bzh/actualite/index.php

 

Plijus !?

e95fcf2193f2a615633da0737ebfb61f.jpgSkritelloù nevez a zo bet savet da vrudiñ kentelioù ha stummadurioù brezhoneg evit an tud en oad, hag evit displeg pegen plijus, bourrus, eo deskiñ hor yezh. Ar pezh a zo gwir, plijus eo... Kentelius ha poanius ivez. "Le breton, c'est comme le vélo, je l'apprends et je ne l'oublie plus !" eme ar skritell... Ha "plijus" da vout troet : "C'est fun" e galleg flour !

Ur yezh a vez ankouieit ma n'eo ket komzet. Me m'eus desket saozneg ha spagnoleg (kastillaneg). Ha, goude bout paseet un nebeut mizioù e Bro Galisia, ar c'hastillaneg a zeue brav awalc'h genin. Met ne m'eus ket mui komzet abaoe pell. Memes tra get ar saozneg. Dont a rahe en dro ma m'behe tu da gomz, marteze... Met n'eo ket ken aes evit mont war ur marc'h houarn, d'am sonj...

Brav eo a skritell-se, ar skeudenn a zo... plijus da welet, met n'ouion ket mard e vo efedus, kar al liamm etre an dresadenn hag an danvez (kentelioù noz ha stummadurioù brezhoneg) a zo pell awalc'h.  Gwelet e vo !

Ma faota deoc'h gouiet e-men e vez kelennet brezhoneg e Bro C'hall a-bez, kit da welet war lerc'hienn internet Ofis ar brezhoneg, un teuliad a zo da belkargiñ. 

http://www.ofis-bzh.org/bzh/actualite/index.php

21/08/2008

Levr : "Etrezomp e brezhoneg 1980-1981"

3a7b74217b42dc5148edd75b53b0979a.jpg Setu, ul levr nevez embannet e brezhoneg. Skrivet eo bet get ar c'hazetenner Job Jaffré (marv e 1986) ha kempennet get Daniel Doujet (kelenner e skol veur Roazhon) : "Etrezomp e brezhoneg 1980-81". Embannet veze bep sizhun ur pennad skrid e brezhoneg barzh ar gazetenn pemdeziek La Liberté du Morbihan (An Oriant). Ar gazetenn-se a zo marv ivez (e 1995), met chom a ra rubrikennoù Job Jaffré, istorioù berr skrivet e gwenedeg mod Bro Pourlet hag heuliet get ur sonenn, dihustelloù (divinadelloù) ha c'hoazh. Ter pe peder pajenn evit pep pennad barzh al levr.

Bourrapl eo da lenn, hag interesus ivez, evit kompreiñ taol spered un den arru kozh d'ar c'houlz-se : ur vloaz ha pewar ugent a oa Job Jaffré. Brav-bras eo e feson da skriv brezhoneg. Ar gerioù implijet a zo, a wezhoù, dic'hortoz ha dianavezet get ar c'heriadurioù a-vremañ, met Daniel Doujet a sikour get al lennourion e tispleg tra mañ tra hag e embann listennigoù gerioù e fin pep pennad. 

300 skouerenn a zo bet moulet get Emglev Bro An Oriant. 18 €. 344 pajenn. Gwerzhet e vez get stal Coop Breizh An Oriant.

E galleg/En français : petite note sur un livre qui reprend les chroniques du journaliste Job Jaffré parues dans le quotidien lorientais La Liberté du Morbihan en 1980-81.

20/08/2008

Yec'hed mat c'hoazh !

a80fec0f4ba4fa0f803622e7b5ca6b89.jpgMa ! Tud a zo a ouia skriv "Yec'hed mat" d'un doare dereat memestra (lennit ar pezh skrivet genin d'an 7 a viz Eost). An etiketenn-se m'eus hi c'havet war gein ur voutailh bier, ar Morgat, savet er Gerveur, ha gwerzhet du-hont (marteze barzh un nebeut stalioù all en douar bras). Troet eo bet gete "A la vôtre", ar pezh n'eo ket gwir penn da benn : "Bonne santé" e vehe bet gwelloc'h. Met kalz gwelloc'h eo evit ar pezh a zo bet graet get ar stal en deus savet ur rummad evaj anvet "Yar mat" ! Ur sistr get chug pe subenn yar e-barzh ?

Ouf ! Il y a quand même des gens qui savent écrire "Yec'hed mat" à peu près correctement (lire note du 7 août).  J'ai trouvé cette étiquette sur le dos d'une bouteille de bière, la Morgat, produite à Belle-Ile-en-Mer et vendue là-bas (peut-être aussi dans quelques magasins du continent). C'est traduit par "à la vôtre" ce qui n'est pas complètement exact puisque ça signifie "Bonne santé" (littéralement : "santé bonne"). Mais c'est quand même bien mieux que les fabricants de cidre qui ont appelé récemment une gamme de leurs produits  "Yar mat" ce qui, en breton écrit, signfie "poule bonne" ! Un cidre au jus de poule ?

14/08/2008

Lorient : un avis sur le Fil

Tud an UDB-An Oriant o deus embannet o sonj a-fed ar Gouelioù etrekeltiek ar bloaz-mañ; setu al liamm :

Les membres de l'Union démocratique bretonne de Lorient ont publié leur avis sur le Festival interceltique 2008 sur leur site : 

http://udbbroanoriant.over-blog.com/article-21920828.html 

12/08/2008

Levr da lenn e-pad ar vakansoù : Avel gôrnog

b752873dffa766dde29e2df04b9f8143.jpg Avel gornôg a zo levr diwezhañ ar Bigouter Yann Bijer. Istor e familh a zo kontet getan. N'eo ket skrivet "envorennoù" barzh al levr, na "roman". Envorennoù romanset neuze?

Ni'zo er bloaz 1916, e Lechiagad, Bro Vigoudenn. An tadoù a zo bet kaset d'ar brezel, ne chom nemet gwazed kozh, merc'hed ha bugale. Naïg ar Prad a zo e chom he unan get he mamm, met peurrest ar familh a zo tost-tre : tud kozh, moerebed, kenitervezed ha kendirvi... Ha surtout Tamm Bouchig, he c'henderv muiañ karet... Betek re ?

Heuliañ istor ar familh-se a zo bourrapl bras. Bez zo an tud ag ar mor (familh an tad); ha tud ag ar maezioù (familh ar vamm). Chikan ebet etreze, ar c'hontrel eo. Yann Bijer a ya pell a wezhoù : n'en deus ket aon da reiñ deomp un nebeut kentelioù Istor, evel ar gentel a ziar benn Charlez Veur, met kentelius eo...

Ur bochad tudennoù a zo barzh al levr, met n'omp ket kollet. Yann Bijer a gas an istor get begon hag, a-benn ar fin,  daoust d'al levr bout hir pasapl (454 pajenn) m'eus ket kavet hir an amzer getan, ken deverrus eo. E gwirionez, neoazh, mard on bet plijet bras get doare Yann Bijer da skrivañ, on bet dipitet get an istor karantez etre Naïg hag he c'henderv. 

An istor a grog e Lechiagad, met echuiñ a ra e Kiberen rak pesketourion a vro Vigouden a zeue da besketaat e Kiberen pand a rae diouer a besked en o bro. Bijer a zispleg ar vuhez e Kiberen er bleadeù 1920, get an douristed (dija), ar friturioù (n'eus ket mui kalz anezhe), ar besketourion (idem)...

Da lenn, neuze, Avel gornôg, Yann Bijer, ti embann Al Liamm. 2007. 18 €.

E galleg/En français : petite note pour encourager vivement la lecture de ce roman en langue bretonne, Avel gornôg, écrit par le Bigouden Yann Bijer. L'auteur, dans un style savoureux, retrace l'histoire de sa famille de marin-pêcheurs à Léchiagad (sud Finistère), au temps de la première guerre mondiale.

Christian Le Meut

07/08/2008

Un cidre au jus de poule ?

ac71cf216fbc02bbaa1c0b11fd4b3e76.jpgLu le 15 juillet dernier dans un article consacré au cidre (Le Télégramme) : une entreprise appelée Val de Rance a conçu un nouveau breuvage, un apéritif avec cidre, litchi et "kumquat" (sorte de mandarine amère explique le journal). Et comment la nouvelle boisson a-t-elle été appelée : "Yar mat"...

Pourquoi appeler "Bonnes poules" (ou "bonnes volailles") ce produit ? Y-ont-ils mis du jus de poule, ou du bouillon de poulet ? Evidemment non. Les bretonnants auront sans doute compris qu'il s'agit du "yec'hed mat" qui signifie "bonne santé" et que l'on s'échange en trinquant. Il se prononce souvent raccourci en "yar mat" mais ne s'écrit jamais ainsi. D'où ce quiproquo d'un apéro s'appellant "bonnes poules"...

Les responsables de la société Val de Rance se sont-ils renseignés avant d'accomplir ce forfait orthographique ? Ont-ils pris contact avec des bretonnants capables de les conseiller ? Avec l'Office de la langue bretonne ? Car, mais ils le savent, bien-sûr, le breton est une langue avec ses normes et l'on ne peut faire n'importe quoi avec, au risque du contresens, du ridicule, de l'erreur fatale, comme c'est le cas ici.

Christian Le Meut 

Sistr : "Yar mat" ha yec'hed fall

a0c3d8feddfe9d14f661507102cd0ad8.jpgSetu ar pezh m'eus lennet barzh Le Télégramme n'eus ket pell zo (15/07), barzh ur pennad a ziar-benn ar sistr : un embregerezh anvet Val de Rance deus savet un evaj nevez, un digor kalon graet get sistr, litchi ha "kumquat" ("ur sort mandarinenn c'hwerv" eme ar gazetenn)... Ha penaos a zo bet anvet an evaj nevez savet gete ? "Yar mat" !
"Yar mat" ? Perak "yar" ? Perak gober "Bonnes poules" pe "bonnes volailles" ag un evaj get sistr ? Lakaet eo bet kig yar, pe subenn yar, e-barzh ?
Tamm ebet, evel rezon.
C'hwi peus komprenet : "Yec'hed mat" a vez distaget "Yac'h mat" (pe "Yar mat") alies awalc'h get an dud, ha genin ivez. Met ne vez ket skrivet mod-se, tamm ebet, met "Yelc'hed mat", pe  "Yehed mad"... Hag ar "yar" a chom er glud.
E galleg, ur frasenn evel : "Je ne sais pas" a vez lâret alies get an dud "chaipas" met dre skrid, "chaipas" a za da vout : "Je ne sais pas". Pevar ger.
Henvel eo e brezhoneg met get un diforc'h talvoudus memestra : ur bochad tud ne ouiont ket skrivañ brezhoneg rak ne vez ket kelennet hor yezh er skol c'hoazh, nemet get ul lodenn vihan ag ar boblañs.
Farioù sort-se a ziskouez, d'am sonj, yelc'hed fall hor yezh... Ha digaster tud zo. Tud a zibab anvioù e brezhoneg d'ober bruderezh evit o froduioù hep mont da glask pelloc'h.
Pennoù bras Val de Rance, da skouer : ha gouzout a reont penaos eh eus reolennoù evit skrivañ brezhoneg, evel ma z'eus e galleg ? Hag o deus goulennet o ali get brezhonegerion ampart, pe get Ofis ar brezhoneg, araok lakaat an anv-se ? Ne vehe ket kalz a dra d'ober.
Ar pezh a zo sur genin, ne breniñ ket un evaj get un añv ken droch ! Ha c'hwi ?

Christian Le Meut

06/08/2008

Levr da lenn e-pad ar vakansoù : An deiz hirgotozet

7f0c0c1533683c15ecfa304492fb1614.jpg

Ul levr ag an dibab da gas geneoc'h e-pad ho vakansoù ! 

Setu ni kaset en dro d'ar blead 1981 get Gégé Gwenn hag e levr, "An deiz hirgotozet". 1981 : sonj peus-c'hwi ? Marteze pas ar re yaouankañ met me, sonj m'eus ag ar prantad amzer-se, seitek vloaz em boa dija... E gwirionez an istor a grog d'an 9 a viz Kerzu 1980, deiz marv John Lennon, bet lazhet get un den foll. Penaos buhez !

Ni a zo e Kreiz Breizh e heuliañ buhez pemdeziek Jakez, un den yaouank-kozh a laboura barzh ur veingleuz. Desket awalc'h eo ar paotr, aet gwezhall da studiañ e skol veur Roazhon met daet en dro d'e vro da labourat evel micherour. Jakez a gar e vro; emañ e chom e unan penn, met ur familh bras en deus, ha kalz mignoned.

Bourrapl eo lenn an divizoù hag an tabutoù a vez etreze, chikan a ziar benn politikerezh, Breizh, ar brezhoneg (kentañ skolioù Diwan oa bet savet d'ar c'houlz-se...). Mechal memestra ma n'eus ket, a wezhoù, liv mennozhioù a-vremañ barzh begoù tud a zo sanset kaozeal seizh vloaz arnugent a zo memestra. Met n'eo ket kalz a dra.  Jakez a blij dezhan selaoù sonerezh hag, a-hed ar pajennoù, e kaver pozioù sonennoù a veze kanet d'ar c'houlz-se, e  brezhoneg, galleg, saozneg. Plijus kenan.

Ur stourm sokial 
Ha setu an embregerezh e lec'h ma laboura Daniel gwerzhet d'ur stal all a Vro Saoz ha nec'het bras ar vicherourion, an dilennidi, an tiegezhioù. Un diskrog labour a zo votet. Daniel n'eo ket barzh ar sindikad, ar CGT. Magañ a ra disfizians kentoc'h, e keñver ar sindikad-se, re dost ag ar strollad komunour, d'e sonj. Danvez un anarkour a zo get Jakez. Tamm ha tamm e ya ar stourm da vout kreñvoc'h ha taeroc'h : okupet an uzin, stanket an hent houarn, savet ur c'homite "harz labour", emgann get ar CRSed, ha c'hoazh. Ar stourm a zo displeget a dost get Gégé Gwenn, evel ma vehe unan gwir, interesus bras eo.

Buhez ar vro a zo diskouezhet ivez : Kreiz Breizh, get ar re gozh a wel o bro e chañch, tud yaouank aet kuit, ur bochad tier goullo... Hag al labour douar a chanch ivez : echu, pe tost, get an tachennoù bihan, mare an tachennoù bras hag industrializet eo.

Karantez, karantez 
Un istor karantez a zo ivez, etre Jakez ha Souad, displeget a dost ivez get ar skrivagner...

"An deiz hirgotozet" a zo ul levr dispar. Daoust d'e 314 pajenn, skrivet bihan oc'hpenn, m'eus ket kavet hir da lenn; ha n'eo ket echu an istor e fin al levr; nag an istor karantez, nag ar stourm sokial ha Mitterrand n'eo ket bet dilennet c'hoazh. Ul lodenn gentañ eo nemetken, ha mall a zo warnon gouiet fin an istor. Get ma ne vo ket an eil lodenn ul levr hirgotozet !

Christian Le Meut 

An deiz hirgotozet, embannet get Skol Vreizh, 15 €. 

En français : recension d'un livre en breton, "Un deiz hirgotozet", (Un jour attendu longtemps), de Gégé Gwenn, premier tome de la chronique d'une lutte sociale en centre-Bretagne durant l'année 1981. Jakez, le personnage principal, est un des animateurs de cette lutte, décrite très précisément. On suit aussi sa vie sentimentale(décrite très précisément aussi !), familiale, amicale. Le récit est bien mené, instructif et divertissement. Une lecture à conseiller aux bretonnants.

 

29/07/2008

Constitution : la fin du mépris ?

Kemenadenn a-berzh Kerlenn Sten Kidna An Alré/Communiqué du Cercle Sten Kidna d'Auray (Morbihan) :

"L'association Kerlenn Sten Kidna d'Auray approuve l'adoption par le Parlement réuni à Versaille le 21 juillet dernier, de  l'article 75-1 reconnaissant que "les langues régionales appartiennent au patrimoine de la France". Trop longtemps nos langues régionales n'ont été, en effet, considérées que comme des "patois" inutiles et arriérés que le "progrès" lui-même condamnait à disparaître. Le débat qui a eu lieu à cette occasion a permis de rompre avec ce mépris et de rétablir quelques vérités, notamment qu'il s'agit de langues vivantes faisant partie du patrimoine de l'humanité. Il a également permis de remontrer, à travers différents sondages, l'attachement de l'opinion publique aux langues régionales, notamment à la langue bretonne en Bretagne.

Cependant, le fait que l'article 75-1 figure dans la partie "collectivités territoriales" de la Constitution ne va-t-il pas conduire l'Etat à rester dans l'inaction ? Il faut que la loi sur les langues régionales, promise en 2009 par le gouvernement, apporte de nouveaux moyens (notamment pour l'ouverture de classes bilingues, pour le développement des médias en breton). La ratification de la Charte européenne des langues minoritaires doit aussi rester un objectif. Elle est appliquée dans une grande partie des Etats européens sans que cela ne semble poser de problèmes insurmontables.

Nous entendons également le mot "patrimoine" comme "patrimoine vivant". La  langue bretonne est une langue vivante, parlée par des milliers de personnes en pays d'Auray et c'est, pour les plus âgés d'entre eux, leur langue maternelle. Elle est apprise par des adultes (150 environ ont suivi des cours du soir dans le pays d'Auray en 2007-2008); par des enfants et adolescents (environ 600 enfants et adolescents de la maternelle au lycée en 2007-2008). Il ne s'agit pas de la mettre au musée des antiquités, mais de la faire vivre ici, maintenant et demain. C'est ce à quoi s'emploie, notamment, notre association par les cours et les animations en breton qu'elle propose.

Mais, pour impulser une vraie politique linguistique en pays d'Auray, comme partout en Bretagne, les collectivités locales (communes, communautés de communes, pays), départements et région doivent se mobiliser et soutenir activement les associations présentes sur le terrain. Les élus locaux doivent avoir conscience que l'avenir de la langue bretonne dépend aussi d'eux. C'est le sens de notre participation au projet en cours d'élaboration d'une maison de pays (Ti Bro An Alré), confédération de soutien à la langue et à la culture bretonnes, dans le cadre de Douar Alré.

Nous tenons également à rappeler que l'avenir de la langue bretonne est entre les mains de chacun d'entre nous. C'est d'abord aux Bretons (qu'ils soient originaires de la région ou nouveaux venus), de la faire vivre.

Le conseil d'administration du Cercle Sten Kidna/Auray
Kuzul merañ Kerlenn Sten Kidna/An Alré"

STENKIDNA2@wanadoo.fr
  

28/07/2008

Blog : Ar gelionenn a laboura e-pad an hañv...

Setu ni e kreiz an hañv, e kreiz ar vakansoù evit tud 'zo met pas genin. Echu eo ma vakansoù hag, etre ma labour, al labour a ran a youll vat evit ur gevredigezh, ar c'hoant monet er maez da redek, da neuial, da vale, ha c'hoazh ha c'hoazh, ne m'eus ket kalz a amzer da embann traoù war Rezore hiriv an deiz, nag e brezhoneg, nag e galleg. Met ur mignon din n'eus embannet war e vlog ur bochad traoù e brezhoneg, kentelius ha bourrapl da lenn : ar Gelionenn. 

http://kelionenn.blogs.letelegramme.com/

Ar gelionenn a laboura e-pad an hañv evit ma ne vo ket diouer a-vrezhoneg gwenedeg war ar skramm. Trugarez vras kelionenn !

La mouche, c'est le nom (en breton) d'un blog dont l'auteur continue, même pendant l'été, d'éditer plein de textes en breton-vannetais. Merci la mouche.

Bzzzz 

 

01/07/2008

Patrimoine, Constitution, langues : un point de vue occitan

Embannet e vez pennadoù skrid interesus war al lec'hienn-se, savet get un den a Vro Okitania; kit da welet !

Le site internet Taban publie régulièrement des articles intéressants, allez-y faire un tour. 

http://taban.canalblog.com/

Kenavo

Christian