Ok

En poursuivant votre navigation sur ce site, vous acceptez l'utilisation de cookies. Ces derniers assurent le bon fonctionnement de nos services. En savoir plus.

20/06/2007

L'Express et la langue bretonne : toute l'enquête est sur internet

medium_L_express187.jpg

Suite à cette note publiée le 31 mai, un internaute, Alwenn (trugarez - merci), nous indique que le dossier de l'Express sur la langue bretonne est accessible sur internet (toute l'enquête et pas que l'interview d'Hagège comme je l'ai indiqué par erreur), aux adresses suivantes :

http://www.lexpress.fr/info/france/dossier/bretagne/dossi...

Un autre article : 

http://www.lexpress.fr/info/france/dossier/bretagne/dossier.asp?ida=457854 

Une mention dans l'ours de la version papier précise bien que le supplément sur la langue bretonne n'a été diffusé qu'en Bretagne. C'est déjà ça, mais le sujet (la langue bretonne, ou plus généralement les langues régionales en France) ne vaut pas une "une" nationale ? Voici la note telle que parue le 31/05 (lire également les commentaires et les liens avec les compte-rendus en breton et en français d'une conférence de Claude Hagège, parus fin 2005 sur Rezore) :

"L'hebdomadaire l'Express consacre sa "une" à la langue bretonne cette semaine, (édition du 24/05) mais il s'agit manifestement d'une "une" régionale et le dossier central sur la langue bretonne n'apparaît pas dans le sommaire (il est numéroté en chiffres romains...). C'est donc un coup marketing pour augmenter les ventes dans en Bretagne.  Dommage, ce sujet n'intéresserait-il que les Bretons ? Ne serait-il vendeur qu'en Bretagne? Le débat et l'information sur les langues régionales restent, hélas, en France, confinés à certains médias régionaux et locaux... Si les pages qu'y consacre l'Express ne paraissent qu'en Bretagne, cela réduit la portée de l'événement : il est rare qu'un média parisien (on dit aussi "national") se penche sur la question des langues régionales, et l'opinion publique française est largement sous-informée dans ce domaine.

medium_Haghalte194.jpgL'interview du linguiste Claude Hagège* est intéressante (elle était déjà parue dans un dossier de l'Express sur la langue basque il y a quelques semaines...). "Si nous voulons défendre la francophonie dans le monde et être crédibles, dit-il, cela suppose d'abord que la France montre qu'elle respecte chez elle sa propre diversité linguistique. Ratifier la charte (européenne des langues minoritaires - Ndlr), en expliquant aux parlementaires qu'elle est très souple et donc peu dangereuse, irait dans le bon sens. Certes, depuis quelques années, l'Etat a accompli des efforts, mais largements insuffisants. Les langues régionales sont dans un tel état de précarité que, pour leur permettre d'chapper à l'extinction totale qui les menace, il faudrait un investissement énorme et accepter de prendre des risques, comme l'ont fait les Espagnols en donnant une grande autonomie aux Basques et aux Catalans". 

Dans une autre interview, le journaliste Fañch Broudig rappelle que, si les Bretons sont attachés à leur langue, d'après une enquête d'opinion de 2001, peu sont prêts à l'apprendre : 2 % estimaient en 2001 son apprentissage "absolument indispensable" et 41 % "assez utile"... Seuls 15.000 locuteurs du breton auraient  moins de 40 ans.

Dañvez da brederiañ ! Matière à réflexion !

Christian Le Meut

* Compte-rendu en français d'une conférence de Claude Hagège en Bretagne, fin 2005 : 

http://rezore.blogspirit.com/archive/2005/08/04/claude-ha...

E brezhoneg : 

http://rezore.blogspirit.com/archive/2005/08/04/claude-ha...

15/06/2007

Lorient : la gaffe de Maria Colas sur la langue bretonne

Les propos de la candidate UMP de la circonscription de Lorient, Maria Colas, sur les écoles bilingues (lire note suivante) dans le Télégramme de jeudi suscitent plusieurs réactions aujourd'hui, notamment celle de Yann Syz (Union démocratique bretonne), du Parti breton, du Pacte des langues... Son suppléant, Jean-Pascal Descomps, préfère ne pas commenter : il a un enfant inscrit dans la filière bilingue breton-français à Lorient (Le Télégramme d'aujourd'hui, édition de Lorient, page 16) ! 

Voici le communiqué de Yann Syz (maire-adjoint de Lorient - UDB) : "Si, Mme Colas l'ENSEIGNEMENT DU BRETON EST UNE PRIORITE. Contrairement à l'opinion exprimée par Madame COLAS(UMP) dans l'entretien publié dans le Télégramme du 14 juin l'Union Démocratique Bretonne affirme que l'enseignement du breton est une priorité. C'est une priorité pédagogique car l'enseignement précoce des langues régionales (le seul enseignement bilingue en France qui commence dès la maternelle) permet, comme le démontrent de nombreuses études concordantes, le développement des capacités intellectuelles, amèliore la maîtrise des deux langues utilisées et favorise l'apprentissage ultérieur d'autres langues.
C'est une priorité culturelle car chaque individu a besoin, notamment face à la mondalisation des relations, d'un enracinement culturel et, en Bretagne, la langue bretonne apporte une bonne réponse. La diversité culturelle, défendue par la France hors de ses frontières, doit aussi s'appliquer sur son territoire comme le font les pays démocratiques.

C'est une priorité économique car la langue bretonne permet d'accéder, en Bretagne, à des emplois de plus en plus nombreux. Près d'un miller a été recensé en 2006.

L'UDB constate avec satisfaction que la question de l'enseignement de la langue bretonne et de son usage dans la société sont de plus en plus présents dans les programmes électoraux. Il est vrai que les parents des onze mille élèves bilingues de Bretagne en 2006 (50.000 en France), plus nombreux chaque année malgré les obstacles, constituent un électorat qui doit être pris en considération. En devenant un enjeu électoral la langue bretonne renforce ses chances de développement et ceux qui l'ignorent ou s'élèvent contre elle réduisent leurs chances d'être élus. Yann SYZ"

13/06/2007

Brud Nevez n°262 : laboused hag alouberion !

medium_Brudnevez189.jpgBrud Nevez a vez embannet bep daou viz : krog a ra bep gwezh get un teuliad ha, war lerc'h, get danevelloù, barzhonegoù, pennadoù skrid "kelaoui", ha gerioù kroaz. Barzh an niverenn diwezhañ, n°262, m'eus kavet danvez da lenn, evel da gustum : pennad Jeffrey Shaw a zo bourrapl da lenn. Buhez laboused ar C'Hanada a zo displeget getan : "Ar hardinal ruz". An evn-se a blij d'ar skrivagnour met taget eo get ul labous all, nevez er vro, ar "golveni" deuet ag Europa abaoe un nebeut bleadeù ! Hag ar re-se a dag al laboused all, ar re a zebr ar memes boued evite, met ar re all ivez ! Ur pennad skrid kentelius ha skrivet mat, d'am sonj. Jeffrey Shaw en doa skrivet ur pennad brav a-ziout ar pennduig er C'Hanada barzh niverenn 261. Ul levr brav oa bet embannet getan e brezhoneg e 2004 : "Daeroù dre ar goueleh".
 
Ur pennad kaoz a zo ivez, barzh niverenn 262, get Marthe Vassalo. Souezusoc'h : Francis Favereau en deus troet e brezhoneg sonennoù Manu Chao (Clandestino; Me gustas tu; Tijuana). Met piv a gano ar re-se e breton, ar paotr Francis, Marthe, pe tud all ?
 
Tem an teuliad ar wezh-mañ : "Rei an dorn, rei e amzer" (skrivet mod-se, get Brud Nevez e vez skrivet ar brezhoneg get un doare dishenvel evit an doare da skrivañ a implijan-me met komprenapl eo memestra). Ur medisinour a Blougastell, Yves Branellec, a zispleg e labour get Médecins sans frontières (en Darfour).
 
Daou bezh c'hoari a zo displeget e fin ar gazetenn : Mistero Buffo ha Fest ar pimoc'h. Ha levrioù ivez, met kentoc'h levrioù e galleg. Mankout a ra, d'am sonj, pennadoù skrid war al levrioù embannet e brezhoneg (bez zo dañvez da lenn ha da ginnig e brezhoneg ivez).
 
La revue en langue bretonne Brud Nevez paraît tous les deux mois. Dans la dernière livraison (comme dans la précédente) le lecteur peut découvrir la vie d'oiseaux du Canada vue par l'écrivain (et la plume !) de Jeffrey Shaw, un Canadien qui écrit en langue bretonne. Il jette sur la vie animale un regard sensible et instructif. Ainsi, il explique que l'existence du cardinal rouge est perturbée par l'arrivée d'un oiseau venu du vieux continent et qui envahit l'Amérique du Nord : ar "golveni", le passereau. Cet oiseau attaque les autres espèces, même celles avec lesquelles il n'est pas en concurrence pour la nourriture... L'arrivée de nouvelles espèces (l'ibis, le ragondin, mais aussi des tortues, écrevisses, grenouilles), perturbe les écosystèmes mais cela fonctionne dans les deux sens : de l'Europe vers les Amériques également. D'ailleurs, mais c'est un commentaire personnel qui n'a rien à voir avec l'article de J. Shaw, bien avant les passereaux, ce sont d'autres animaux, les Européens, qui ont envahi les Amériques, pas forcément pour le bien des êtres humains qui y habitaient déjà...
Dans ce numéro on trouve également trois chansons de Manu Chao traduites en breton par Francis Favereau, mais il n'est pas dit qui les chantera...
Francis ?  
 
Christian Le Meut 
 
Brud Nevez n°262, 10 rue de Quimper, 29200 Brest; 7 € an tamm. Tél. 02 98.02.68.17.

10/06/2007

Bibliothèques et langues régionales : ce n'était pas la BNF

Concernant cette note, Maryvonne, de Nantes, apporte quelques précisions, car il ne s'agit pas du site de la Bibliothèque nationale de France comme je l'avais indiqué : "Hélas, ce n'est pas la Bibliothèque Nationale... on en est loin.  Mais avec toutes ces initiales, on peut confondre. Ce n'est qu'un détail, mais je crois utile de vous le signaler.C'est la revue bimestrielle "Bulletin des bibliothèques de France " (BBF) qui publie, par l'intermédiaire de l'ENSSIB, (école nationale supérieure des sciences de l'information et des bibliothèques), basée à Villeurbanne, près de Lyon. C'est une revue très riche, très bien documentée qui expose les progrès des bibliothèques du monde (surtout Europe et Pays anglo-saxons, dont USA). Elle n'est pas connue du grand public car très spécialisée et est dans le "fonds professionnel" des bibliothèques importantes.Chaque n° est à thème en général".  Merci à Maryvonne pour cette précision importante. Ce site, comme je le signalais, vient de publier un article sur les langues régionales et les bibliothèques et comment ces dernières peuvent aider l'édition en langues régionales (article signalé par le Conseil culturel de Bretagne). Voici un extrait de cet article écrit par Jacqueline Le Nail, bibliothécaire à Rennes :

"Le breton, brezhoneg, a dû connaître son nombre maximal de locuteurs en 1914. Les enquêtes réalisées dans les années 1930 parlent de 1 200 000 locuteurs. C’était alors la langue celtique la plus parlée devant l’irlandais et le gallois. La tradition écrite y est très ancienne (fin du VIIIe siècle) et le texte le plus ancien, le fragment de Leyde, fragment d’un traité de médecine en latin annoté de gloses en breton 14, précède de plus de cinquante ans le plus vieux texte écrit en vieux français et en vieil allemand, le Traité de Verdun (843). Le breton a donc été écrit bien avant l’imprimerie qui date en Bretagne de 1484 à Bréhan et 1485 à Rennes. Il existe un incunable breton, le Catholicon, imprimé à Tréguier en 1499 ; il s’agit d’un dictionnaire trilingue, breton-français-latin, destiné aux clercs et aux étudiants. Entre 1500 et 1789, on a recensé plus de 1 500 livres imprimés en breton, littérature religieuse, dictionnaires et grammaires, textes satiriques, poésie, théâtre… Certains ouvrages connaissent de multiples éditions successives, 71 pour le Colloque de Quiquer, petit manuel de conversation français-breton (au format poche), dont la première édition date de 1626 pour durer jusqu’en 1915 ! Un best-seller pendant près de trois cents ans. "

http://bbf.enssib.fr/sdx/BBF/frontoffice/2007/03/document...

05/06/2007

Brezhoneg er votadegoù/Du breton dans la campagne électorale

Ar mintin mañ m'eus resevet al lizher get paperioù an dud war ar renk en Hen Bont evit bout kannad. Unnek a zo met daou hepken o deus lakaet un nebeut brezhoneg barzh o "profession de foi", pe war o skritelloù : ar re PC (Gérard Perron, maer an Hen Bont, ha Christian Perron, maer Guéméné sur Scorff-bro an andouillhen). An daou a zo ivez kuzulerion meur. "Ganeoc'h, evit cheñch an traoù". Brav eo  ar frasenn, met setu tout. Netra all war ar brezhoneg, ar yezhoù rannvroel, ar skolioù divyezhek (unan hepken en Hen Bont)... Dister eo memestra, evel stad ar brezhoneg en Hen Bont, evit lâr ma sonj...

Muioc'h a zo get ar re C'hlas, a zo war ar renk get an UDB, Union démocratique bretonne. "Chañj a ra ar bed; chañjomp ar bed get Breizh glas, skoaz doc'h skoaz, emren" eme Michel Rolland, kuzulier ker en Hen Bont. Martine Auffret, ag an UDB, a zo e "suppléante". Labourerez douar eo e Cléguérec, hag he añv a zo just a-dreist d'an destenn-se e brezhoneg : 

"Chajomp ar bed !
Talet e vo pa vank ar petrol, pa ya dour ar fallaat, en arvar pet loen, pet plantenn ? Pas a ra un dazont dougapl dre implij nebeutoc'h an energiezhoù a ya da hesk, nebeutoc'h a girri-samm, muioc'h a hent-houarn.
Labour d'an holl :
Dre ober get an avel, an heol, ar c'hoed (...) 500.000 post-labour, dre sevel un million lojeris HQE, ur radio tele e daou yezh, ul labour douar nevez : tachenoù vihanoc'h, muioc'h a dalvoudegezh oc'hpennet.
Ur Vreizh wir : Naoned e-barzh, ar brezhoneg anzavet.

Un Europ a harz doc'h an uzinioù a achap."

N'int ket fall ar sonjoù kinniget e brezhoneg, met un nebeut farioù a chom memestra, ar pezh a zo domaj evit ur skritellig kaset da razh ar sitoianed : ar yezhoù a zo div, ha pas daou, da skouer... Ha ne gomprenan ket ar frasenn a grog get "Talet..." Ma peus-c'hwi komprenet, larit din (dre "commentaires").

Netra e brezhoneg, pe a zivout ar brezhoneg, barzh skritell ar c'hannad, paotr ar "majorité présidentielle, Jacques Le Nay, ha netra ivez war skritellig paotr ar PS (an aotroù Bageot, maer Zinzag-Lokrist). Netra a enep ivez, nemet barzh skritell Lutte Ouvrière get ar frasenn-se : "Face à la situation dramatique à laquelle sont confrontées les clases populaires, les particularismes ne sont pas de mise", evel rezon !

Bec'h ha suspense a zo barzh al lodenn-se ag ar Morbihan rak Segolène Royal 'doa tapet 52 % ag ar mouezhioù ha muioc'h a 50 % barzh razh kantonioù ar "circonscription". Tomm e vo evit ar c'hannad Le Nay met n'eo ket gouniet an traoù evit ar re a gleiz memestra rak n'eus den ebet all war ar renk a zehoù (nemet strolladoù bihan get tud dianavet : MNR, MPF, FN...). Le Nay a c'helehe gouniet disul kentañ dija... Ma z'eus un eil dro, ne vo ket aes getan alkent.

Hennebont : un peu de breton sur les professions de foi et les affiches 

J'ai reçu ce matin les professions de foi des candidats à l'élection législative de la sixième circonscription d'Hennebont. Le breton y fait une petite apparition sur la profession de foi des candidats du Parti communiste : "Ganeoc'h, evit cheñch an traoù" ("avec vous pour changer les choses". Le maire d'Hennebont, Gérard Perron, est candidat avec comme suppléant Christian Perron, son homonyme, maire de Guéméné-sur-Scorff. A part ça, dans la profession de foi, rien d'autre sur la langue bretonne, les écoles bilingues, la réunification de la Bretagne... Netra ! Un peu comme la place du breton à Hennebont : quelques mots sur de quelques panneaux, et c'est tout. 

medium_verts188.3.jpgLes Verts-UDB font plus, avec tout une colonne de texte en breton pour le développement durable, un télé et une radio bilingue, Nantes en Bretagne, la reconnaissance officielle de la langue bretonne, etc. La citation est dans la partie bretonne de cet article, mais il me semble qu'il reste quelques grosses fautes. J'avoue même ne pas bien comprendre la première phrase. Les bretonnants qui fréquentent Rezore m'aideront peut-être. Dommage, pour un document envoyé à tous les citoyens. Bel effort quand même (et rare)...

Michel Rolland est le candidat vert et sa suppléante est Martine Auffret, agricultrice bio, Union démocratique bretonne.

Le suspens est de mise dans la circonscription car Ségolène Royal y a obtenu 52 % au second tour, alors que le député sortant,  Jacques Le Nay, représente la majorité présidentielle. Mais il  n'a personne face à lui à droite, sauf quelques petits candidats (MPF, MNR, FN...), souvent inconnus dans le coin. Il peut donc espérer ratisser large dès le premier tour et, qui sait, passer dès dimanche prochain. Cependant, en cas de second tour, les jeux restent ouverts.

Candidatures multiples
Le journal Le Télégramme (dimanche 03/06) a publié un article montrant l'intérêt économique des petites formations à multiplier les candidatures. Mais il n'est pas sûr que ce type de procédé serve la démocratie et la crédibilité des institutions... Dans les professions de foi (cinq sont des documents nationaux), je n'ai rien vu contre les langues et cultures régionales, sauf peut-être dans celle de Lutte Ouvrière : "Face à la situation dramatique à laquelle sont confrontées les clases populaires, les particularismes ne sont pas de mise". Prolétaires de tous les pays, unissez-vous derrière Arlette !... Mais dans quelle langue ? La française bien-sûr, Arlette en parle-t-elle une autre ?

Christian Le Meut

Le blog du Conseil culturel de Bretagne publie les réponses de candidats à un questionnaire sur la langue, la culture bretonne, etc; notamment celle de Jacques Le Nay et Gérard Perron.

www.kuzul.info

 

01/06/2007

An Dasson nevez !

medium_Dasson64186.jpgKemenadenn a berzh Kerlenn Sten Kidna An Alré/Communiqué du Cercle Sten Kidna d'Auray :

La revue An Dasson ("L'écho"), trimestriel bilingue, vient de publier son numéro 64 dans lequel elle propose trois voyages bilingues (en breton et en français). Une pérégrination dans les rues de Paris avec Daniel Carré; un aller-retour mouvementé à Belle-Ile avec Christian Le Meut et le tour de l'Islande et de ses splendeurs naturelles avec Drian Bernier. Un hommage à Odette Lorho, Brec'hoise née en  1913 et décédée en février 2007; une nouvelle en breton de Yann Verney; des échos des dernières publications en breton (ou sur la Bretagne), viennent compléter le tout.
An Dasson est édité par l'association Sten Kidna-Komzomp asampl, d'Auray (6 rue Joseph Rollo, 56400 Auray). 4 € l'exemplaire (6 € avec le port). Tél : 02 97 29 16 58.


An Dasson : niverenn 64 a zo deuet er maez
Niverenn 64 An Dasson zo deuet er maez : ar gelaouenn divyezhek-se a vez embannet ur wezh bep tri miz. Kinnig a ra d'al lennourion beajoù e Paris, get Daniel Carré; er Gerveur, get Christian Le Meut, ha betek an Island get Drian Bernier. Met estroc'h evit ar pennadoù-se a zo : unan all a zo e koun Odette Lorho, bet ganet e Brec'h e 1913 ha marv ar bloaz-man; un danvell skrivet get Yann Verney a zo ivez ha pennadigoù a-fed levrioù nevez embannet e brezhoneg pe a ziout Breizh.
An Dasson a vez embannet get Kerlenn Sten Kidna-Komzomp asampl, 8 ru J. Rollo, 56400 An Alre. 4 € an tamm; 6 € get frejoù post. Pellgomz : 02 97 29 16 58.

04/05/2007

Degemer mat e 2008

Blead mat d’an holl, ni zo ar gwener daouzek a viz Genver 2008, setu an doéreieù war Radio Bro Gwened* :  

"Ar prezidant Nikolas Sarkozy zo daet hiriv da Bloermael er Morbihan da igoriñ e zelwenn lakaet e paraviz da hani Yann Baol II bet savet e fin 2006. Prezidant ar Republik zo bet degemeret get ministr ar “videosurveillance”, an aotroù Anselin, maer ar gumun e lec’h m’en deus lakaet abaoe pell dija kameraioù e pep lec’h barzh ar straedoù da sellet doc’h an dorfetourion.  

Delwenn ar prezidant Sarkozy a zo naw metrad a uhelder evel kani Yann-Baol II. Ur bochad tud zo daet da welet ar prezidant met ur vanifestadeg vihan, ha ne oa ket bet aotret anezhi, a zo bet savet get tud a gleiz pellan, gochisted ha c’hoazh. Ar re-se ne oa ket a-du get delwennoù Yann-Baol II ha Nikolas Sarkozy. An dud a oa e penn ar vanifestadeg a zo bet degemeret get ar polis; kaset e vint e pad c’hwec’h miz d’ober ur staj e Gantanamo, e Kuba, hervez an emglev sinet n’eus ket pell zo etre ar brezidanted Bush ha Sarkozy. E Gantanamo kelennerion ag ar Marines a ray kentelioù gimnastik ha politik d’ar pennoù kalet a Frans. Ret vo d’ar stajidi deskiñ dre envor skridoù ar brezidanted Sarkozy ha Bush.

Sportoù
E Frans minist ar sportoù, an aotroù Georges Frêche, a zo e kempenn ar skipailhoù broadel. Re a bennoù du zo barzh ar skipailh fobal, d’e sonj. Ar ministr n’eus goulennet get c’hoarierion mell-droad gwenn da zonet en dro barzh ar skipailh : Jean-Pierre Papin, Eric Cantona, Alain Giresse, Michel Platini, Just Fontaine ha Raymond Kopa zo bet galvet en dro. Met, evit lesket plasoù dezhe e vo ret da c’hoarierion du o c’hroc’henn mont kuit da vout lakaet barzh skipailhoù all : Thierry Henry ha Lilian Thuram a zo bet lakaet barzh skipailh Frans marc’h houarn e lec’h ma oa sportourion gwenn hepken; ha Didier Trézéguet a yay barzh skipailh neuñvial. Mod-se a vo kalz gwelloc’h an traoù, hervez an aotrou ministr Georges Freche. Hennezh en deus rebechet grons da Yannick Noah bout klasket repu er Venezuela.

People
Ma z’eus tud brudet a ya kuit ag ar vro, tud all a za en dro evel Johnny Halliday. Hennezh oa aet da vout e chom e Bro Suis e fin ar bloaz 2006 tra ma ma veze paeet re a dailhoù getan e Frans. Met Johnny zo daet eo en dro goude bout dilezet an tailh war ar re bitaod (ISF) get ar presidant Sarkozy. Laouen bras, Johnny n’eus lâret e sonj d’ar mikro : “Ha ya euh... euh... D’am sonj euh... Euh... Mod-se... Muioc’h a bezhioù monneiz m’bo, euh... mod-se, da reiñ da Vernadette C (bip)”...

Hum... Mersi bras da Johnny met emañ ret din lâr en dro an dra se memestra : difennet grons a vez bremañ lâr pe skriv anvioù tud zo, barzh razh mediaioù e Frans. Anvioù tud o deus klasket paraat doc’h Nicolas Sarkozy a vout prezidant ar Republik. Jacques C, Bernadette C, Segolene S, François H, Bertrand de V... ha c’hoazh. An anvioù-se n’hellont ket mui bout lâret; hag ar re-se zo bet kaset d’ul lec’h pell met bourrapl : Mururoa. Dezhe bremañ da netaat an enezenn-se, ul labour yalc’hus ha talvoudus memestra, e teskiñ dre envor levrioù ar prezidant Nicolas Sarkozy.

Deskadurezh ha sevenadur...
Deskadurezh bremañ : razh ar skolioù anvet skol “Paul Eluard”, pe “Louis Aragon”, pe “Pierre Perret” a vo chanchet o anvioù evit dont da vout “skol Johnny Hallyday”, pe "Enrico Macias" pe "Jacques Séguéla", hervez ar pezh a zo bet bannet hiriv get ministr an deskadurezh vroadel, an aotroù Paskal Sevran.

Evit ar pezh a sell doc’h ar sevenadur, selaouomp doc’h an aotroù ministr ar Sevenadur vroadel, an aotroù Doc Gyneco e tisplegiñ e brogram : “Ben euh... euh... ben... euh”.... Ha, d’am sonj diaesamentoù teknikel a zo get ar pezh bet laret get an aotroù Dok Gineco, n’eo ket al lusk mad d’am sonj... Geo, lakaet eo bet al lusk mad, hervez tud an deknik... Bon, ben, pasomp, ni selaouo Dok Gyneco ur wezh all...

Ha bremañ ur gemenadenn a berzh Minister an diabarzh ha yec’hed speredel ar Fransizion (Ministère de l'Intérieur et de la salubrité morale des Français) : “Abaoe ar pevarzek a viz Gouere 2007 ar Fransizion a zle kanal bemdez ar Varseillaise, dre ret, en o sav. Ar re vouzard a zle ivez kemer pezh get yezh ar sinoù; n’eus nemet ar merc’hed e toug a c’hell chom astennet, evit nompass lakat ar babigoù en arvar. Get ar c’hamerioù bet lakaet e bep ti e Bro C’hall a bezh, ar polis a c’hell gwelout ar sitoianed fall".

Flash diwezhan
Lavarout a ran kenavo deoc’h. Ar flash-se oa an hini diwezhañ e brezhoneg : adalek benn arc’hoazh e vo difennet ar yezhoù rannvroel barzh ar radioioù ha teleioù e Frans a bezh. Komz galleg dre ret barzh skolioù, mediaioù, familhoù, straedoù ha c’hoaz’h, setu ar pezh a zo bet divizet get ar gouarnamant hag ar prezidant Sarkozy. Adalek benn arc’hoazh e vo chanchet, neuze, anv Radio Bro Gwened evit “Radio Pays Vannetais” ha dilezet vo ar brezhoneg evit komz saozneg : “Deskomp saozneg da vout tostoc’h d'ar Stadoù Unanet”, setu galv ar prezidant Sarkozy.

Kenavo neuze, adieu et bonne chance, good luck and good bye.

* Ar gronikenn-se bet skignet war Radio Bro Gwened a zo faos... “Politik fiktion” eo. Get ma chomo faos.

Da lenn dre ret araok disul !!! medium_Sarko134.2.jpg

03/05/2007

Kemperle/Quimperlé : brezhoneg bemdez !

Agenda Chanig vrezhonegerez, pe Yann brezhoneger bro Kemperle/L'agenda des bretonnants en pays de Quimperlé (Finistère). Traoù zo !

MIZ MAE
d'ar merc'her 9/5 : Rallye e brezhoneg, la mouche qui louche, da 5 eur(aozet gant Isabelle hag Erik)
d'ar gwener 10/5 : skol kan ha diskan, Sant Turian, 8eur30
d'ar merc'her 16/5 : tro bourc'h Larvor, aozet gant Kelig da 6 eur 15
d'ar merc'her24/5 : ti Denise, kilhoù, bouloù ... da 6 eur 15
d'ar sadorn 26/5 : kafe pemp eur, fest noz ba Sant Turian (mod kozh)

MIZ MEZHEVEN
d'ar gwener 1/6 : treizerien soñjoù Kemper, marteze ? (evit diskouez ar film)
d'ar sadorn 2/6 : c'hoariva e brezhoneg "ar bazh valan" gant Strollad Fors Fouenn, ar film graet gant kentelioù ar merc'her a vo diskouezet e penn kentañ,  da 3 eur
d'ar sul 3/6 : devezh ar brezhoneg e Karaez
d'ar meurzh 12/6  da 7 eur noz : emvod prientiñ Taol Kurun, program klok !
d'ar sadorn 16/6 : devezh e Botoa, mont kuit da 8 eur 30 deus ar skol (mirdi ar skol, bale e hentoù treuz, kentel ha reizhskrivadenn, soubenn legumaj en un davarn da greisteiz - c'hoarioù gant Henri Conan 10 euro - distro da 6 rut 30 e Kemperle
d'ar sadorn 30/6 : staj c'hoariva gant Melanie e sal Brizeux An Arzanaou - 9e/17e 
d'ar meurzh 3/7 : kempenn tachenn Magdi er Pouldu evit ar  gouel, 17e
d'ar yaou 19/7 : da 5 eur, staliañ ar standoù, pik nik d'ar gwener 20/7 : gouel sant Jakez er Pouldu.

Kuzul skoazell skol Diwan Kemperle : 02 98 71 74 94 - 06 79 14 96 87

26/04/2007

Pub evit ar brezhoneg !

Kemenadenn a berzh Kuzul sevenadurel Breizh/Communiqué du Conseil culturel de Bretagne : 

"Koulzad 2007 evit ar c'helenn divyehzek, aet eo ! War blog Kuzul Sevenadurel Breizh e c'hellit gwelout ar spot a vo skignet war Frañs 3 adalek an 30 a viz Ebrel. Gallout a reot dizoloiñ ivez an holl oberiantizoù a vo graet er c'houlzad-se ! 

Campagne 2007 pour l'enseignement bilingue, c'est parti  !Vous pourrez voir en exclusivité sur le blog du Conseil Culturel de Bretagne le spot qui sera diffusé sur France 3 à partir du 30 avril. Vous découvrirez aussi toutes les actions qui seront effectuées dans le cadre de cette campagne !"

http://www.kuzul.info/ 

Mister ar jañdarm a lenne Le Monde...

Pa oan krouadur e oan e chom barzh ur jañdarmeri, ya, rak mab ur jandarm on-me ! Neuze na lârit ket netra fall a-ziàr-benn ar jañdarmed mar plij geneoc’h; me ouia me penaos eo ar jañdarmed tud a galite, tud desket, pennoù bras, ha c’hoazh...

Just-awalc’h, un deiz ur jandarm nevez-flamm oa degouezhet e ti an archerion. Unan yaouank, unan diplomet, ya, diplomet, oc’hpenn. Ne ouian ket peseurt diplom oa bet tapet getañ met diplomet oa, sañset. Ha, gwelloc’h c’hoazh, an archer-se a lenne Le Monde, mar plij, ya, Le Monde. Ne oa ket un amiod, ur begeg, hennezh. N’eus nemet ar pennoù bras a lenne, hag a lenn Le Monde, razh an dud a ouia mat an dra-se.

Ar jañdarmed all hag o familhoù a lenne pe Ouest France, pe Le Télégramme, pe La Liberté du Morbihan (a veze embannet bemdez da noz c’hoazh d’ar c’houlz-se), pe... Le journal de Mickey evidon-me (daouzek vloaz e oan d’an termen-se)... Ha Le Monde a oa siriusoc’h c’hoazh evit hiriv, ya, kalz siriusoc’h : foto ebet, tresadenn Plantu ebet, nemet pennadoù skrid ha pennadoù skrid ur bern...Danvez da lenn, kwa.

Ya met goude un nebeut sizhunioù ar jañdarmed all, hag o maouezed (ar familhoù a zo e chom barzh ar memes lec’h, ar “brigade” evel ma larer) a gave drol memestra : “Penaos ‘ta, ar paotr-se a lenn Le Monde, n’eo ket kredapl ur sort !”. Ya, rak ar jandarm-se, daoust dezhañ bout diplomet, oa ganet ur sadorn da noz... Hag e hanter voutik, ne lâran ket. Ar vaouez-se a lâre d’ar maouezed all: “Man gwaz a lenn Le Monde”... Un dra oa sur : kaset e veze dezhañ Le Monde bemdez, rak ar gazetenn a errue barzh burev ar jandarmed... Ha ma paeit ker awalc’h da vout kaset deoc’h ur journal er gêr, n’eo ket evit gober brav, met evit lenn ar gazetenn-se. Nann ?

Bugale frioù furch 
Er jañdarmeri e oa ur strollad bugale a c’hoarie asambles barzh al liorzh bras, barzh ar porzh bras, barzh savadurioù kozh dilezet un tammig, barzh toulloù-bac’h kozh ivez ! Bugale, ha me en o mesk, en em chikane a-wezhoù, met bourrapl oa memestra. Ha c’hwi ouia mat penaos emañ an traoù get ar vugale : berped e vonet ha donet, berped e furchal hag e klask traoù kuzhet. Frioù-furch...

Un deiz e oamp barzh ar c’hav. Kavoù oa edan ti an archerion, unan evit pep familh hag ur sal vras e-lec’h ma veze graet gouelioù a wezhoù. Ya, gouelioù a veze graet get ar jañdarmed : da Nedeleg, da skouer, evit reiñ profoù d’ar vugale; met ivez da Galanna evit debriñ asambles. Begon ha trouz oa a-wezhoù geneomp an nozvezioù-se. Jañdarmed zo a chome hep eviñ, evel rezon... Ur wezh, an amezeion tostañ o doa pellgomzet deomp da glemm : re a drouz a oa graet geneomp, sañset ! “Ma n’oc’h ket kontant, pellgomzit d’ar polis" en doa reskontet ur jañdarm ! Nag ur c’hoarzhadenn !

Ar bed a-bezh !
Met boñ, setu ni,  ar vugale, e furchal barzh er c'hav, er sal vras e-lec’h ma oa ur c’houfr bras. Ha ni da zigoriñ ar c’houfr-se evit gwelet an teñzor a oa kuzhet e-barzh. Ha peseurt teñzor ? Ar Bed a-bezh. Ya, un bern Le Monde ! Ur sapre bern, chomet pleget ha serret edan o zalatennoù paper (bandes papiers e galleg) : ne oant ket bet digoret ! Na digoret, na lennet, evel rezon. Ar jañdarm hag e hanter voutik a oa koumanantet da Le Monde met n’er lennent ket ! Hag a-gres d’ar vugale, afer gevrinus ar jañdarm a lenne Le Monde a oa bet diskoulmet !

Christian Le Meut

16/04/2007

20.000 ?

Ugent mil den o deus manifestet e Bézier d'an 17 a viz Meurzh evit an okitaneg hag ar yezhoù rannvroel e Frans : 20.000, ur bern ! Dec'h m'eus selet doc'h Frans 3 e breton. Padrig Herve, prezidant Diwan a oa aterset get Franch Broudig (enrollet oa bet an abadenn araok manifestadeg Diwan en Oriant d'ar 31 a viz Meurzh). Goude bout skignet ur reportaj a zivout ar vanifestadeg-se, Fanch Broudig n'eus laret da bPatrig Hervé un dra sort-se : ungent mil ? N'eus ket bet bizkoazh kement-se a dud e vanifestiñ e Breizh evit ar brezhoneg... N'ouion ket e-menn oa Fanch Broudig e miz Meurzh 2003 met ne oamp ket pell a vout 20.000 mil barzh straedoù Roazhon e vanifestiñ evit ar brezhoneg hag ar yezhoù rannvroel, d'am sonj. "15.000"hervez ar c'hazetennoù rannvroel. Ur bochad a dud oa ha kreizker Roazhon a oa stanket ganeomp... Ha 15.000 den e Breizh (pemp departamant) n'eo ket pell a 20.000 en Okitania (kalz muioc'h a zepartamantoù !). 

Hier, dimanche, j'ai pris mon courage à deux mains et j'ai regardé l'émission de France 3 à 11h30. Patrick Hervé, président des écoles Diwan était l'invité de Fanch Broudig (l'émission avait été enregistrée avant la manif de Diwan à Lorient le 31 mars). Un reportage a été diffusé sur la manifestation récente à Béziers (17 mars), où 20.000 personnes  demandaient la reconnaissance officielle de l'occitan et des langues régionales. Et Fanch d'enchainer une transition du style : 20.000, on n'a jamais vu autant de monde  manifester pour le breton en Bretagne (citation non littérale)... Ah bon ? En mars 2003 une manifestation a réuni 15.000 personnes à Rennes pour la langue bretonne et les langues régionales. 15.000 selon les journaux régionaux. Personnellement, je pense que nous étions entre 15.000 et 20.000... Pour cinq départements quand l'Occitanie en compte bien plus. La langue bretonne est aussi une cause qui peut réunir des foules en Bretagne mais Fanch s'en est-il rendu compte ?

Christian Le Meut 

12/04/2007

Gaston : deiz ha bloaz laouen mat !

medium_Gaston50175.jpgGaston Lagaffe n’eus bet hanterkant vloaz e 2007 :  ganet oa bet e 1957 barzh pajennoù ar gelaouenn Spirou, ijinet ha treset get André Franquin. E penn kentañ Gaston ne rae nemet paseiñ; den ne ouie ar pezh a rae ar paotr er burevioù. Ne rae ket kalz a dra, justawalc’h, met a dreuz.

Ouzhpenn-se Gaston a blij dezhan ober traoù all estroc’h evit e labour : desav loened bihan barzh e burev, ur goelanig, pesked ruz, ur c’hazh, logod, ur saout, ha me oar me. Gaston a vour bout get loened; tost eo d’an natur. Dont a ra da vout, tamm ha tamm, un ekolo : met e garr tan a zo kozh abominapl ha skopet vez geti mogedoù spontus ha saotrus bras... Gaston a blij dezhañ ivez sevel mekanikoù a bep sort, klask traoù nevez get produioù chimik, fardan boued ha traoù lipous... d’e sonj.

Met al labour kinniget dezhan get e vistri, Fantasio da gentañ, ha Prunelle war lerc’h a vez, d’ar peurliesan, torr penn : skrivañ reskontoù d’ur bern lizhiri, rankiñ paperioù ha levrioù, ha c’hoazh. Gaston n’en deus ket amzer da goll get traoù sort-se : kousk a ra e-pad e amzer labour, ha labour a ra e-pad e amzer vak, met berped barzh e burev a zo ur sort ti evitan, benn ar fin (ne vez ket james gwelet e di dezhan).

Get Amnesty ha Greenpeace
N’eo ket aes buhez pemdeziek an dud a labour get Gaston : traoù spontus ha danjerus a zegouezh alies awalc’h, met traoù farsus ha  souezhus ivez. Ha n’eo ket aes buhez evit e vistri kennebeut. A gaos da Gaston, ne zeuont ket a benn da sinañ kontradoù get an aotroù De Mesmaeker.Ha Gaston a chanch tamm ha tamm. Dont a ra  da vout ur sort “stourmer” evit gwirioù mab den (get Amnesty), evit al loened (get Greenpeace), evi ar peoc’h hag a enep konwerzh an armoù.

Hag an tudennoù all a chanch ivez tro dro dezhan : Moizelle Chann hag a oa, e penn kentañ, divalav bras, a za da vout koantikoc’h. Gaston ha Jeanne en em gar hag, en albomoù diwezhan, ur c’houplad eo. Hag e vo dimezeet, un deiz bennak, an daou-se ? Mallus vehe, d’an oad a 50 vloaz, regulariziñ an traoù, memestra. Met istor Gaston a zo chomet a sav get marv Franquin, e 1997; den ebet n’eus kemeret e lerc’h. Fentus vehe bet neoazh, euredoù Gaston get "moizelle" Jeanne. Hag e vehe bet sinet kevratoù eured gete ?

medium_Gaston144.3.jpgGaston e breton
N’eus ket istorioù Gaston nevez, met albomoù nevez a zo memestra, evel an hini bet embannet evit hanterkantved deiz a bloaz Gaston, met ne gas ket traoù nevez an albom-se, siwazh. Interesusoc’h eo al labour graet get Alan Monfort ha Yoran Embanner o deus troet e breton gagoù Gaston tennet ag an albomoù diwezhan ha tolpet barzh un albom nevez e brezhoneg penn da benn. Get un nebeut gerioù diaes da gompreñ a wezhoù memestra evel “addiwallour” e lec’h "eil goal”.

E pad daou ugent vloaz, hag e korf war dro ugent albom, André Franquin a ginnig un doare da weled ar bed tro dro deomp ni : bed al labour, da skouer, get darempredoù diaes a wezhoù etre ar pennoù bras hag ar re vihan. Barzh an albomoù, ar vistri ne zeuont ket a benn da waskiñ Gaston, ar c’hontrell eo : gwazket vezont kentoc’h getan ! Barzh ar vuhez gwir, d’am sonj, an traoù 'vehe kalz dishenvel... Piv a ouia, e 2007, Gaston a vehe skarzhet, lakaet er maez ha dezhan da vont d’an Anpe da glask... labour !

Ta neuze ! M’enfin !

Christian Le Meut