rezore

Pierre Haski a zo bet kazetenner evit Libération e Bro Sina etre 2000 ha 2006. Ul lodenn ag ar pennadoù skrivet getan a zo bet embannet barzh "Cinq ans en Chine", e 2006; get, e fin al levr, un nebeut testennoù skrivet war ar blog savet getan. Pierre Haski zo deuet en dro e Frans e fin 2006. Aet eo kuit a Liberation ha savet en deus ul lec'hienn internet nevez get kazetennourion all, Rue89.

Dre ar reportajoù hag ar skeudennoù, e c'hellomp kompreñ gwelloc'h buhez an dud e Bro Sina, tud a zo e chom er c'hêrioù bras, hag ar re a zo e chom er maez, al labourerion douar. Etre kêrioù bras ha nevez, ha maezioù dilezet; etre tud pitaod bras (bourc'hizion nevez) hag al lodenn vrasan ag an dud, paour c'hi, Sina a zo ur vro kapitalist da vat met hep demokratelezh. Ar vro a chanch buan tre hag ur bochad tud a vez lesket a gostez.

Loeroù ruz ! 
Kêrioù nevez a zo evel Datang, kêr bet krouet e 1988. Bremañ, du-hont, e vez graet bep bloaz get 10.000 embregerezh 30% ag ar loeroù produet er bed a-bezh ! Met ar vicherourion (merc'hed kentoc'h) a vez paeet netra (100 euro bep miz); ha labouret vez gete 12 euriad bemdez ha seizh devezh ar sizhun ! Setu, baradozh ar "c'hommunisme" !

Pierre Haski a ziskouezh penaos ez eus ur frankiz memestra, met bihan ha bresk; ha penaos ar re a ya re bell a vez lakaet en toull bac'h...  Pobloù a vez gwasket ivez, evel an Tibetiz, hag ar re a zo e chom er Xinjiang, kornog Sina, musulmaned anezhe. Hag an dud lazhet barzh plasenn Tien An Men e 1988 a zo bet ankoueit.

Ar c'hazetenner a oa e chom e Pékin barzh ur c'harter kozh, e mesk ar Sineiz. N'eo ket chomet da sellet doc'h an traoù. Sikouret en deus, da skouer, ur verc'h yaouank, Ma Yan, da vonet pelloc'h get he studioù e lec'h monet da labourat evit kas argant er ger. Mamm Ma Yan 'doa roet da Bierre Haski "kazetenn guzhet" (journal interne) he merc'h, hag a zo bet embannet e Frans ha barzh naontek vro all (Le journal de Ma Yan, ed. Ramsay, 2002) !Ul levr-se a zo bourrapl bras hag aes da lenn, get reportajoù berr awalc'h hag ur bochad skeudennoù brav.

En français : Je conseille la lecture de cet ouvrage du journaliste Pierre Haski, qui fut correspondant de Libération à Pékin de 2000 à 2006.  Il publie une partie des articles parus dans Libération, ainsi que de nombreuses photos et des extraits de son blog. A travers des reportages concrets il dresse un portrait de la Chine contemporaine, entre expansion économique et industrielle d'un côté, et misère profonde de l'autre, tant dans les campagnes que dans le monde ouvrier. Une ouvrière des usines textiles gagne 100 € par mois dans la région de Datang où se fabrique le tiers des chaussettes produites chaque année dans le monde entier... Il montre également les fragiles espaces de libertés et la vitalité de ce peuple, ainsi que les systèmes de censure et d'oppression qui font de la Chine un pays vraiment capitaliste, mais pas du tout démocratique.

Christian Le Meut 

Cinq ans en Chine, chronique d'une Chine en ébullition, Ed. Les Arènes, 580 p., 2006, 29,80 €. 

http://www.rue89.com/ 

Ar Gwenedour hag an Inuitez 'zo ul levr danevelloù bet embannet e fin ar bloaz 2006 get David Ar Gall, kelenner brezhoneg er skolaj Diwan Gwened, met liv brezhoneg Bro Pourlet, e vro a orin, getan. Pemzek danevell, 170 bajenn : al lenner a veaj ag an amzer a vremañ betek mare an dispac'h; a Vreizh betek ar Groenland, pe betek un enezenn kollet get ur meuriad debrerion tud... Istorioù kriz 'vez savet get David Ar Gall, get ur sell hag ur fent du... Ar skrivagner a ouia penaos sevel un istoer, tudennoù, un ambians, un aergelc'h.

"Karr... m'ho kar", 'zo istor un paotr yaouank skoet get e dad ha, war lerc'h, get krennarded er skol. Skoet betek bout kaset d'an ospital, met n'eus ket kement-se a dud da sikouriñ getan. Istorioù evel-se a c'helehe bout gwir da vat, d'am sonj. "Dasson an taboulin" a zo ivez istor ur paotr yaouank, digourdi met paour razh, da vare an dispac'h. Mont a ra da soudard barzh ar mor lu, ha David Ar Gall a ro, barzh un nebeut pajennoù, da dañva ar vuhez barzh ar bagoù brezel d'ar c'houlz-se.

Tennet eo bet nemet kant skouerenn ag al levr-se, hag a vo ur "c'hollektor" a-benn nebeut (n'eus ket mui kalz anezhe !). Ne vez ket gwerzhet barzh ar stal-levrioù.

Setu mail an ti embann, Tres : tresbzh@yahoo.com
10 € an tamm.  

- Présentation d'un livre de nouvelles en breton, écrites par David Ar Gall. Des histoires souvent sombres, cruelles, mais l'auteur parvient très vite à installer des ambiances et des personnages qui tiennent le lecteur en haleine.

Deuet eo er maez ar manga kentañ e brezhoneg "An neñva, Rouanez ar forbanned". Ur plac'h yaouank ha koant eo, rouanez ar forbanned, a vez laeret geti d'ar re fall (strolladoù laerion) evit reiñ d'ar re baour (bet laeret get re fall, c'hwi wel ?). Ur sort Robin ar c'hoadoù eo met hep koadoù, ha koantigoc'h moarvat (met n'eus ket foto ebet ag ar paotr Robin, n'hellomp ket gouiet neuze). Xing Ling eo he añv, ur stourmerez "dant ha prim" met n'he deus ket james lazhet den emezi... Skoet, ya, met hep lazhiñ. Ha n'emaomp ket e Bro Saoz met e Bro Sina da vare "marevezh ar Rouantelezhioù" (XIe-IIe kantved araok Jezus). Brezelioù etre ar roueed, emgannoù, krogadoù, strolladoù torfetourion a bep sort hag e pep lec'h e Sina, hag ar re vunut gwasket evel da gustum...

Xing Ling a zo e foetan bro hag en emgav get ur bochad tud drouk, fall ha vil, (ar re fall a zo vil evel rezon), skoet ha trec'het int geti. Met unan zo kreñvoc'h evit ar re all. Normal eo, ur "c'hi chied" eo (un euzhvil, kwa). Rouanez ar forbanned zo tost bout trec'het (ha debret ?) getan met dont a ra a benn da flastriñ an euzhvil se, ouf. Met muioc'h a euzhviled a zo er vro (n'heller ket mui bout trankil !) ha tri all a zegouezh diouzthu ! Skuizh marv eo Xing Ling, penaos en em dennañ ? Klask a ra mont kuit met tapet eo ha trec'het vo da vat ar wezh mañ. Eurusamant, daoù baotr yaouank a zegouezh ivez, kreñvoc'h c'hoazh. Ar re se a zeu ag an "neñva", ur strollad tud kuzhet er mennezioù uhel a glask studiañ arzoù emgann ha monet araok get o "galloudoù spered"...

Skrivet ha treset eo bet an istor se get Wee Tian Beng, un den a Singapour. Troet e brezhoneg get Kristin David, Katell Leon ha Visant Roue. Bourrapl eo hag aesd da lenn, fent zo memestra daoust d'ar grogadoù e leizh (hag o c'havan un tammig hir)... An tresadennoù zo kaer. N'em boa ket bizkoazh lennet ur manga, ha n'on ket deuet da vout gaga get ar manga memestra, met lenn a rin an eil lodenn get plijadur, rak n'eo ket echu an istor e fin al levr...

Christian Le Meut 

 An Neñva, rouanez ar forbanned, éditions du Temps/Toki, 22 rue Racine, 44 000 Naoned/Nantes. Tél. 02 40 73 35 26. 8,90 euros. 

Un manga en breton : Le premier manga en breton est paru, traduction d'un livre écrit par un auteur de Singapour. Beaucoup (un peu trop) de batailles et de combats de toutes sortes à mon goût mais il y a aussi de l'humour, des personnages, de l'intelligence, des surprises; finalement, ce premier tome m'a donné envie de lire la suite même si je ne suis pas devenu gaga des mangas. Existe aussi en français. 

Priz Per Roy a zo bet roet  d'al livr An amzer laeret m'boa kinniget deoc'h un nebeut mizioù zo :

Pier-Mari Louz, un den a Wimaeg, e Bro Dreger, oa bet tapet prizoner get an Alamaned er bloaz 1940. Kaset oa bet da labourat d’ar Reich, d'an Aotrich, durant ar brezel, e pad pemp bloaz, get ur bochad soudarded all. Kontet en doa e vuhez prizoner, e brezhoneg, da Bernard Kabon, hag ul levr zo bet embannet get an istor se e miz Geñver paseet e ti embann Skol Vreizh, e brezhoneg hag e galleg, edan an titl “An amzer laeret”. Bourrapl bras eo da lenn, ha kentelius ivez war buhez pemdeziek prizonidi gall ha labourision douar alaman e pad an eil brezel bed...

Pier-Mari Louz oa bet kaset da labourat barzh un dachenn koste Thaya, en Aotrich hanternozh. Labourer douar a vicher oa, hag hennezh a ouie mat labourat an douar hag ober war dro al loened, gwelloc’h evit e vestr a wec’hoù. Ur strollad prizonerion a Vro C’Hall a laboure er c’horn bro se, hag a veze tolpet bep nozh barzh an ti bras anvet ar “C’homando”, da zebriñ ha da gousket dindan gouarn soudarded alaman.

Bec’h get an “Tort”
E penn kentañ, Pier-Mari a laboure get ur soudard all, a Lokireg, e bro Dreger ivez, Jean Guyomard, barzh un dachenn dalc’het get un den drouk. “An tort” a veze graet anezhan get an daou brizoner a gomze brezhoneg etreze. An Tort oa un den taer, digalon, a skoe war ar re a laboure evitan, tud ag ar Pologn, da skouer, kaset dre ret da labourat en Alamagn (hag an Aotrich a oa bet staget d’an Alamagn un nebeut bleadeù araok ar brezel)...

An “Tort” ne grede ket skoiñ war ar Fransizion met Pier-Mari ne faote ket dezhan chom da labourat evitan. Ha setu eñ d’ober ur sort un h harz labour, diskrog labour, e chom barzh ti ar brizonidi, ar C’homando, hag e rahuizein a labourat. Danjerus oa; Pier-Mari oa bet tost da vout kaset d’ur stalag, ur c’hamp evit ar brizonidi e lec’h ma veze kalz diaesoc’h, kalz kaletoc’h ar vuhez (du hont veze kaset an ofisourion).

Met diouer a labourizion douar oa er vro ha Pier Mari oa bet goulennet get tud un dachenn all, ar re Schreiber. Paseet oa mat an traoù gete betek fin ar brezel. Mibion ar familh se oa bet kaset da soudarded, unan oa marv dija... Ha poltred Hitler ebet barzh an ti daoust ma veze ret lakaat ur poltred barzh bep ti en Alamagn, d’ar c’houlz se ! Selaouet veze ar BBC get ar mestr, Joseph, un den a zek vloaz ha tri ugent, barzh ar c’hav. Difennet gronz veze selaou doc’h ar radio se, evel rezon, met kalon Josef Schreiber ne oa ket tost d’an nazied, tamm ebed. Ha Pier Mari a selaoue ivez ar BBC bep nozh, e galleg.

Jean Guyomard en e doull
E pad an amzer se ar subenn ‘doa trenket e tachenn an Tort etre Jean Guyomard hag e vestr. Jean ne faote ket mui labourat du hont ha kaset oa bet d’ur c’hamp... Met aet oa kuit doc’htu ag ar c’hamp se ha distroet e bro Thaya e unan. N’helle ket monet pelloc’h, treuziñ an Alamagn war droad evit monet da Frans ha da Vreizh oa re zanjerus. Jean Guyomard n’doa lakaet en e sonj chom e tal Thaya, kuzhet barzh un toull en ur c’hoad. Ne vehe ket bet klasket du hont get an nazied...

Sikouret get Pier-Mari hag ar brizonidi all, Jean Guyomard n’doa savet un toull e lec’h ma veze moian da chom, d’ober tan, da gousket... Pier Mari a gase dezhan boued, levrioù, lousoù ha traoù all a bep sort. E miz Mae 1943 e oa, ha Jean Guyomard zo chomet evel se daou vlead, ha daou c’houiañv stard awalc’h, hep bout gwellet get an Alamaned. E wiskamentoù veze golc’het e mesk re Bier Mari, get Johanna Schreiber, gwreg Joseph, hep bout gouiet geti...

Ar soudarded a c’helle monet ha donet e bro Thaya met ret e veze labourat bemdez ha donet en dro d’ar C’Homando, bep nozh. Ne vezent lakaet en un toull bac’h, met gouarnet vezent memestra, lakaet pell ag o familhoù hep goueit pegoulz e vehent distroet d’o bro. An darempredoù get an Alamaned sivil ne vezent berped fall. Goude bout paseet kement a amzer e labourat asambles, Pier Mari Louz ha Joseph Schreiber oa daet da vout mignoned. E fin ar brezel, Joseph n’doa lâret d’ar prizoner breton e oa anezhan “koulz hag e vibion”, get dour en e zaoulagad.

An distro
Ur wezh erruet ar Rused e Thaya, stard oa daet da vout an traoù evit an Alamaned : merch’ed veze pallforset, loened ha traoù a bep sort veze laeret dezhe. Spontet oa an dud. Jean Guyomard ha Pier Mari Louz a oa distroet da Vreizh hag o doa kavet en dro o familhoù, met n’int ket james aet en dro d’an Aotrich.
Jean Guyomard zo marv er bloaz 1964, ha Pier-Mari Louz e penn kentañ 2006.

Laeret oa bet dezhe o yaouankiz dezhe get ar brezel met ar pezh kontet get Pier-Mari Louz a lak da wellet un tu all : mignonned e klask beviñ daoust d’ar brezel.
Christian Le Meut

An amzer laeret, skrivet get Bernard Kabon ha Pier-Mari Louz, embannet get Skol Vreizh (40 quai de Léon, 29600 Montroulez/Morlaix), 20 €.

L'Association des écrivains bretons vient de décerner le prix Per Roy  à "An Amzer laeret" de Pier-Mari Louz et Bernard Kabon (Ed. Skol Vreizh), livre que je vous avais présenté il y a quelques mois, témoignage de la vie de prisonniers français en Autriche pendant la dernière guerre :

Pierre-Marie Le Lous, de Guimaeg dans le Trégor, est fait prisonnier par les Allemands en 1940 et envoyé, comme beaucoup de soldats français, travailler la terre sur le sol allemand pendant cinq années.
Il a raconté cette période de sa vie, en breton, à Bernard Kabon qui l’a mise sur le papier. Ce récit est paru en janvier 2006 en breton et en français aux éditions Skol Vreizh sous le titre “Prisonnier en Autriche” (“An amzer laeret” en breton). Un témoignage intéressant et émouvant sur la vie quotidienne des soldats prisonniers mais aussi sur celle des familles d’agriculteurs chez qui ils travaillaient.

Pierre-Marie Le Lous est envoyé à Thaya, une commune du nord de l’Autriche, pays annexé par l’Allemagne quelques années plus tôt. Agriculteur lui-même, il s’adapte, connaissant parfois mieux le travail que ses propres maîtres. Un groupe de prisonniers français travaille dans les fermes et est regroupé chaque soir au “Commando”, une bâtisse où ils mangent et dorment sous la garde, plutôt débonnaire semble-t-il, de quelques soldats allemands.

La grève d’un prisonnier
Pierre-Marie commence par travailler dans la ferme d’un paysan qu’il surnomme le “Bossu”. Il y est en compagnie d’un autre Breton, de Locquirec celui-ci, Jean Guyomard. Mais le maître n’est pas facile et rend la vie impossible aux personnes qui travaillent avec lui. Il fouette même les travailleurs polonais réquisitionnés pour travailler en Allemagne, mais n’ose pas le faire sur les deux Bretons.

Pierre-Marie décide alors de quitter cette ferme. Un jour, il reste au dortoir, au Commando, et demande à changer de patron. Le risque est grand d’être envoyé dans un camp de prisonniers où la vie est beaucoup plus dure. Les officiers sont envoyés dans ces camps : la nourriture y est rare. Mais un agriculteur se manifeste alors, Joseph Schreiber : il a besoin de main d’oeuvre et prend Pierre-Marie chez lui. Là, tout change, les relations avec la famille Schreiber sont bonnes. Les fils de la maison sont soldats sur le front, l’un est mort déjà. Le portrait d’Hitler a été rangé depuis longtemps chez les Schreiber, alors qu’il est obligatoire de le mettre en évidence dans chaque maison. Le maître y écoute, dans la cave, la BBC, ce qui est formellement interdit. Du coup, Pierre-Marie écoute également la BBC, en français, et échange les nouvelles avec les autres prisonniers...

Jean Guyomard : deux ans au trou !
Mais dans la ferme du “Bossu” les choses s’aggravent. Jean Guyomard décide lui aussi de partir mais il est envoyé dans un camp, d’où il s’évade. Il décide de revenir se cacher à Thaya, pensant que les Allemands ne viendront pas le chercher là. Traverser l’Allemagne à pied pour rentrer en Bretagne lui paraît impossible. Il creuse un trou dans un bois qui devient une sorte d’habitation. Il peut y faire du feu et lire les livres que ses camarades lui fournissent. Ils lui fournissent également de la nourriture, des vêtements, des médicaments. Nous sommes en mai 1943. Jean Guyomard ne le sait pas encore mais il devra passer deux ans dans ce trou, dont deux hivers rigoureux. Ses vêtements sont lavés avec ceux de Pierre-Marie par Johanna Schreiber, la patronne de la ferme, qui n’en sait rien.

Comme un de ses fils
Les soldats français, bien que libres de leurs mouvements dans la journée, sont de vrais prisonniers, obligés de rentrer le soir au “Commando”, éloignés de leurs familles, ne sachant pas quand ils les reverraient ni s’ils les reverraient... Mais les relations avec les civils allemands ne sont pas forcément mauvaises. A force de travailler ensemble, une véritable amitié se forge entre Pierre-Marie et Joseph Schreiber. En mai 1945, le prisonnier cesse de travailler dans la ferme. En le quittant Joseph lui dit, ému et les larmes aux yeux, qu’il le considère comme un de ses fils.

L’armée rouge arrive et occupe la région. Pierre-Marie Le Lous signale des viols et des vols commis par les soldats de cette armée. Le retour prend encore un mois et demi mais Pierre-Marie finit par retrouver sa femme et son pays. Jean Guyomard également. Ni l’autre ni l’autre ne reprendra contact avec l’Autriche. Jean meurt en 1964 alors que Pierre-Marie vit jusqu’au début de 2006. Son témoignage est celui d’une jeunesse volée par la guerre. Mais il montre aussi une autre facette de ces événements terribles : deux belles histoires d’amitié.
Christian Le Meut

Prisonnier en Autriche, la parenthèse de Thaya, Jean-Marie Le Lous et Bernard Cabon, Ed. Skol Vreizh (40 quai de Léon, 29600 Morlaix), 20 €.. Tél. 02 98 62 17 20.

Get un titl evel se, gouzout a reomp diouzhtu danvez an danevell se bet skrivet, ha skrivet a feson, get Gi Bideau, e brezhoneg mod Bro Gwened. Istor Mikael, ur c’hrennad amiabl a laboura mat er skolaj hag a son akordeons get e vignonnez Nolwenn (a son violons). Pleustret vez gete evit mont d’ar C’han ar bobl e Langidig ha, war lerc’h, marteze, betek ar final e Pondi.

Met setu : raketet eo Mikael get ur paotr, Léo, un nebeut brasoc’h ha kozhoc’h evitan hag en deus un gontel barzh e sakod. Goulenn a ra argant da Vikael, dre fors. Léo n’eo ket ur paotr fall met dilabour eo ha n’en deus ket argant awalc’h evit mont d’an toul noz get e vignonned... 

Al levr bihan se a ziskouezh penaos a gerzh ur raket : ar viktim ne lâr ket netra. Chom a ra mut; trec’het get an aon, get ar vezh ivez hag an traoù a ya war fallaat. Mikael n’eo ket mui tamm ebet barzh e vleud, ne sona ket mui, n’hella ket komz get e vignonned na get e dud, mont a ra kuit ag e skolaj...

N’eo ket pell d’ar wirionez, d’am sonj, an istor kontet get Gi Bideau. Ar re a vez raketet a chom hep lâr netra ha mod se n’hellont ket kavout un diskoulm. Met un diskoulm a vo kavet get Mikael memestra...

Raket, Gi Bideau, Keit vimp bev, 2003. Gi Bideau n'eus skrivet ivez Eil derez.

E galleg : présentation d'une nouvelle en breton sur le racket, qui montre la réaction d'un adolescent racketé se renfermant sur lui-même, et la situation ne fait qu'empirer...

 Le troisième prix du livre de la jeunesse en langue bretonne est lancé. Voici le communiqué des organisateurs. Tout savoir sur afea.free.fr

"Abaoe 2004 11 levr embannet dindan daou vloaz, pevar e 2004, seizh levr e 2005 : krouet eo bet ar priz e miz c'hwevrer 2004, gant ar c'hoant brudañ al lennegezh e brezhoneg evit ar yaouankiz. Kinnig ur framm d'ar skrivagnerien (ur c'honkour, stajoù stummañ, staj skrivañ...) hag un aozadur a ginnig d'ar skolajoù koumanantiñ levrioù embannet brav evit ur priz marc'hadmat. Lakaat ar skolajidi da votiñ evit al levr a blij dezho ar muiañ a oa ivez un doare da anavezout gwelloc'h c'haontoù al lennerien yaouank hag ivez o live yezh...

Skrivagnerien anavezet, tud all yaouank-tre a skrive evit ar wech kentañ : Gwenvred Latimier-Kervella  gant ur thriller Huñvreoù ha Marianna ha Moran gant ul levr heroic fantasy, Brezel an Erevent.  Skrivet eo bet gant Mai Ewen daou romant berr, unan war he vugaleaj e bro Skaer Hañvezhioù hag egile doare romant polis Tamallet.Romant polis e lec'h emañ krennarded o c 'hoari perzh an enseller  gant Eil Derez, skrivet gant Gi Bideau. Gant Yann Fanch Jacq e oa kentoc'h temoù a vremañ : N'omp ket deñved (racket) ha Goustadig war al lambig (kudennoù alkool en ur familh).  Ur romant istorel diwar ur paotrig deuet da vezañ Mignon ar sklaved a zo bet skrivet gant Jakez Erwan Mouton. Gant Avalig e vez taolennet kop ar bed bugale Ploveilh : Krampouezh pe pizza ? Skiant faltazi ivez gant beajoù  e bedoù iskis Yann Fulub Dupuy :  Penn ar veaj, pe Stefan Carpentier gant Ar voul strink. Tud a lâre ne oa ket skrivagnerien evit ar re yaouank e Breizh : setu diskouezet ar c'hontrol!

Ar 7 levr nevez
Partiet mat eo priz ar yaouankiz, skridoù a bep seurt (romantoù istorel, polis, heroic fantasy, traoù a vremañ...) a zo bet lennet gant ur juri, 10 den ennañ, 5 maouez,  5 gwaz (skirvagnerien evit 3 deus outo, lennerien ampart oadet etre 17 hag 50 vloaz). Peadra da lenn evit ar skolajidi adalek an distro-skol... Profil" skrivagner priz ar yaouankiz : 38 vloaz (e gwirionez etre 16 ha 70 vloaz),  ur skrivagnerez kentoc'h (9 flac'h, evit 6 paotr),  skrivañ a ra evit ar wech kentañ (4/15 o deus embannet ul levr dija), n'eus nemet pevar c'helenner, ar re all a zo atav el lise (4 deus outo), div a zo war o leve... Brav eo gwelout kement a dud disheñvel, troet da skrivañ ha da lenn e brezhoneg. Tu vo deoc'h lenn anezho adalek miz Gwengolo. Evit ar gelennerien o dije c'hoant lenn anezho a-raok ar skolajidi, ret eo mont war lec'hienn Internet  afea.free.fr

6vet/5vet e vo lennet Ar bannac'hig avel (doare Harry Potter mod Breizh) skrivet gant Marie Kemerc'h, Dremm ar vamm (romant istorel mare XVvet kantved e Breizh) skrivet gant Annaig Renault, hag heuliad Brezel an Erevent, Huder an tour du skrivet gant Mariana ha Moran.E Pevare/Trede, beaj en amzer gant krennarded a vremañ, gant Metalikazh skrivet gant Mikael  Treveur, e XIXvet kantved e Breizh gant Koulm,  skrivet gant  Henri Dorsel, istor ur vaouezh kozh pareet gant un iskis a glañvdiourez e Galeou, skrivet gant Laurence Lavrand.  Garminig Uhellou a sin ur romant gant ur vandennad bugale o 'ch ober un enklask e Breizh : Boudig ar bleuñv.

An dazont : digeriñ d'an holl rummadoù divyezhek
Perzhidi yaouank a zeu dreist-holl deus Diwan : war 411, 7 a oa en ur skolaj publik. Perak ? Ar pezh a vez rebechet d'ar priz eo berrder an traoù : ret eo lenn buan e daou viz an tri pe pevar levr ha votiñ just a-raok vakansoù an Hollsent. Goude un emvod gant TES, tud ar rektordi hag an tri rummad, eo bet divizet gant ar gevredigezh hiraat an amzer lenn o cheñch lusk ar priz. Da lavarout eo e vo kinniget d'ar rummadoù Divyezh ha Dihun kemer perzh d'ar pevare Priz ar Yaouankiz a vo kinniget e miz Genver gant 7 levr nevez, dezho da votiñ evit miz Even (6 mizvezh) evit ma vefe diskleriet prizoù ar Yaouankiz e-pad Gouel ar Yaouankiz e Laz.Hag e miz Gwengolo 2007 e vo kroget gant ur Priz ar Yaouankiz evit an holl, tri rummad asambles, ha gant ar bloavezh skol a-bezh evit gallout votiñ e miz Even 2008.

Skrivagnerien, d'ho pluennoù ! (pe d'ho touchennaouegoù kentoc'h )
Evit ar skrivagnerien e c'hortozomp c'hoazh skridoù betek penn kentañ miz Here, goude e vo d'ar c'hentañ a viz Even 2007.  Niver a sinoù : 60 000 sin  evit ar re Bevare/Trede, 50 000 sin evit ar re yaouankañ (skeudennoù a vo lakaet gant an destenn, setu perak). Temoù ; gouennelouriezh, kleñvedoù, kudennoù ar gevredigezh hiziv an deiz... Doare : romant polis, deizlevr, heroic fantasy, romant istorel....Evit gouzout hiroc'h : afea.free.fr"