rezore

Pempved lodenn avanturioù Markiz an Anaon a zo daet er maez ar miz-mañ : "La chambre de Khéops". E gwirionez ar "markiz"-se n'eo ket ur markiz da vat, ur bourc'hiz paour ha desket eo, anvet Jean-Baptiste Poulain; moranvet (lesanvet) a oa bet mod-se get tud enezenn Brac, e Breizh, goude e avantur kentañ. Gobret e oa bet get denjentil an enezenn, ur baron, evit bout kelenner e vab, met an denjentil a oa kriz ha foll penn da benn. War digarez ober enklaskoù a ziar mab den : plas an natur ha plas an deskadurezh, an den-se n'doa lazhet ha toull bac'het bugale ! Hag, evel rezon, Jean-Baptiste Poulain n'doa klasket ar wirionez.

Jean-Baptiste Poulain a zo un den ag an triwec'hved kantved, un den a skiant, a rezon, ur fri furch a glask kompren an dud hag an natur. Chomet eo tost d'ar bopl daoust dezhan bout gwellet a wezhoù koste lez ar roue. Ha justawalc'h, e Pariz emañ pand eo roet dezhan ur sapre sammad argant get un den marv en Ejipt, ha dianavet getan ! Piv a oa an den-se ? Penaos emañ marv (debret get "tri krokodil") ? Kurius evel boaz, J-B. Poulain a ya betek an Ejipt, war roudoù ar wirionez. 

Du-hont, en em gavout a  ra get Fransizion ar vro, trafikourion perrukenet anezhe, ha get ur sklavourez du, kaer spontus, Diénéba.  Evel kustum, Markiz an anaon a vo tost bout lazhet, met n'eo ket. Ar chans a zo getan, evel boaz. Ha fin an istor-se a zigor unan all...

N'eo ket an albom-se an hini gwellañ ar rummad, a gav din, met ar skeudennoù a zo brav, an tudennoù  treset a-feson, bec'h a zo barzh an istor hag ar "suspense" a ya betek ar bajenn diwezhañ : bourrapl eo.

Christian Le Meut 

Le marquis d'Anaon, lodenn V, Vehlmann/Bonhomme, embannadurioù Dargaud, 2008. 

Me zo me evel pasapl a dud, pasapl a Vretoned marteze : lennet m'boa "Comment peut-on être breton ? essai sur la démocratie française", pell zo hag al levr-se oa bet talvoudus awalc'h evidon-me. "Awalc'h" peogwir em boa lennet levrioù all war an tem se met, e lenn Morvan Lebesque, m'boa desket traoù a zivout istor Breizh. Ha sonjoù ar skrivagner a-fed stad Bro-C'Hall, kreizennet spontus, an demokratelezh, ha c'hoazh, hag a oa interesus. Kavet em boa hir awalc'h al levr-se memestra.

Ne ouien ket kalz a dra a zivout ar skrivagner nemet en dra-se : kazetenner a oa bet barzh Le Canard enchaîné, ar pezh a oa talvoudus peogwir e lennen bep sizhun ar gelaouenn-se. Lebesque oa marv met me vourre (hag e vourran c'hoazh), taol spered an houad-se, flemmus ha fentus. Estroc'h evit an dra-se, Morvan Lebesque a oa dianavet din.

A drugarez d'al labour graet get ar c'hazetenner Erwan Chartier, ni ouia bremañ kalz muioc'h war gont Lebesque. Ganet e eo e 1911 e Naoned. Tost eo bet d'ur strollad politikel, ar  Parti autonomiste breton (Pab), e fin ar bleadeù 1920. Mestr skol e Liger atlantel Lebesque oa bet lakaet er maez ag ar velestradurezh a gaos d'e sonjoù politikel. Kuitaat a ra ar Pab e 1931 evit mont barzh ar Parti nationaliste intégral de Bretagne, ur strolladig a-zehoù pellañ, get sonjoù a-enep d'ar Juifed ! Lebesque ne chom ket kalz barzh ar strollad-se : mont a ra da Bariz evit labourat, evel kazetenner. Met n'eo ket aes da gomans, Lebesque a zo ur c'hazetenner paour.

"L'heure bretonne", "Je suis partout"... 
Lebesque a skriv, e pad ar brezel, evit kazetennoù aotret get an Nazied evel "L'Heure bretonne", pe "Je suis partout". Ne gemer ket perzh barzh ar Resistans,  war e seblant ! Met n'en d'eus ket skrivet traoù kriz awalc'h evit bout barnet goude ar brezel. E 1944, Lebesque a ra anaoudegezh get Albert Camus hag an daou-se a za vout mignonned bras.

War lerc'h, Lebesque a skriv levrioù istor hag ur romant. Gobret eo get ar C'hanard Enchaîné e 1952 ha, tamm ha tamm, e vrud a ya war greskiñ. Ur stil, un doare da skrivañ a zo getan, flemmus, tagus get mennozhioù brokus. Lebesque zo daet da vout un den-garour; dre levezon Camus, moarvat. Met e zarempredoù get kazetennerion all ar C'Hanard n'int ket aes, ha Lebesque a gas e pennadoù dre lizher; ne chom ket da labourat barzh burevioù ar gelaouenn !

Pell a Vreizh e pad pell amzer
Lebesque zo chomet pell awalc'h a Vreizh, betek ar bleadeù 1960. Kroget en deus da skrivañ evit Pobl Vreizh, kazetenn ur strollad politikel a gleiz, nevez savet, an UDB. Tost-tre eo bet d'an emsav e miz Mae 1968. "Comment peut-on être Breton ?" zo bet embannet e 1970, un nebeut mizioù araok e varv : un taol kalon en deus bet ec'h ober ur reportaj er Brazil, d'an oad a 59 vloaz.

Sonjoù Lebesque o deus chanchet e-pad e vuhez, anat eo; ha mod-se emañ evit kalz tud. Goude  bout lennet istor e vuhez, mechal memestra ma oa Lebesque un den gwirion e-sonjoù penn da benn ? Daoust da-se, e levr "Comment peut-on être breton ?" a chom talvoudus ha kentelius.
Christian Le Meut 

- Morvan Lebesque, le masque et la plume d'un intellectuel en quête de Bretagne, skrivet get Erwan Chartier raskrid : Bernard Thomas. Embannadurioù Coop Breizh, 2007. 220 p. 15 €. 

- Comment peut-on être Breton ? Essai sur la démocratie française, Ed. du Seuil (Points actuels).  

Miz Mae 1968 e Breizh a zo tem an teuliad a grog niverenn diwezhañ ar gelaouenn Brud Nevez (n°268). Goulennet eo bet get Bretoned ar pezh o doa graet ha bewet d'ar c'houlz-se : tud zo n'o deus ket kalz a dra da lâret met souezhus eo, a wezhoù, ar pezh a zispleg tud evel Yann-Vadezour Lagadeg, poliser kostez Paris d'ar c'houlz-se. Ur pennad skrid interesus a zo bet skrivet get Tudi Kernalegenn a-fed "Mae 1968 hag e efedoù e Breizh".

Barzh an niverenn-se e c'heller lenn ivez ur pennad skrid war laboused ar C'Hanada (Jeffrey Shaw), ur pennad kaoz interesus get Roland Becker (troet ag ar galleg), levrioù ha pladennoù sonerezh a zo diskouezhet ivez. Danvez da lenn e breton a vez roet pep daou viz get Brud Nevez.

- Le numéro 268 de la revue Brud Nevez est consacré à mai 1968 en Bretagne.

Brud Nevez, 10 ru Kemper, 29200 Brest.7 euro an tamm.

brud.nevez@wanadoo.fr

www.emgleobreiz.com

Setu, ul levr nevez embannet e brezhoneg. Skrivet eo bet get ar c'hazetenner Job Jaffré (marv e 1986) ha kempennet get Daniel Doujet (kelenner e skol veur Roazhon) : "Etrezomp e brezhoneg 1980-81". Embannet veze bep sizhun ur pennad skrid e brezhoneg barzh ar gazetenn pemdeziek La Liberté du Morbihan (An Oriant). Ar gazetenn-se a zo marv ivez (e 1995), met chom a ra rubrikennoù Job Jaffré, istorioù berr skrivet e gwenedeg mod Bro Pourlet hag heuliet get ur sonenn, dihustelloù (divinadelloù) ha c'hoazh. Ter pe peder pajenn evit pep pennad barzh al levr.

Bourrapl eo da lenn, hag interesus ivez, evit kompreiñ taol spered un den arru kozh d'ar c'houlz-se : ur vloaz ha pewar ugent a oa Job Jaffré. Brav-bras eo e feson da skriv brezhoneg. Ar gerioù implijet a zo, a wezhoù, dic'hortoz ha dianavezet get ar c'heriadurioù a-vremañ, met Daniel Doujet a sikour get al lennourion e tispleg tra mañ tra hag e embann listennigoù gerioù e fin pep pennad. 

300 skouerenn a zo bet moulet get Emglev Bro An Oriant. 18 €. 344 pajenn. Gwerzhet e vez get stal Coop Breizh An Oriant.

E galleg/En français : petite note sur un livre qui reprend les chroniques du journaliste Job Jaffré parues dans le quotidien lorientais La Liberté du Morbihan en 1980-81.

Ur gwir blijadur eo adkavout Lucky Luke hag ar vreudeur Dalton, e brezhoneg, 'barzh un albom embannet da gentañ e 1971 hag anvet e galleg : "Les Dalton se rachètent".

Galvet eo bet Lucky Luke da vont da Washington get barnourion ar "Supreme court of justice". Gete emañ daet ar soñj-se : lakaat kondaonidi, prizonidi, er-maez e-pad ur "prantad-esae" ha ma chomont onest e-pad ar prantad-se, ec'h ober netra fall, e vint dieubet; mod all e vint toullbac'het en dro. Hag an Daltoned da vout dibabet get ar varnourion evit un taol-arnod !

Jo, penn aheurtet ma z'eus, en deus komprenet doc'htu an traoù met d'e zoare dezhañ, evel rezon : ober vann bout onest e-pad ur miziad (prantad amzer an taol-arnod), evit bout dieubet ha dont da vout torfetourion en-dro àr-lerc'h (ha lazhiñ Luky Luke !). Met n'eo ket ken aes, ober van bout onest. An Daltoned a zo kaset da dTortilla Gulch, ur gêr e-lec'h m'o deus aon an dud doc'h o gwelet. Luky Luke a zispleg an traoù d'ar boblañs hag ul lod anezhe a gompren penaos an Daltoned n'hellont ket mui en em zifenn : ha setu int taget ha n'hellont ket reskont. Da Lucky Luke eo d'o sikouriñ ! War-lerc'h an Daltoned a lak torfetourion en toull-bac'h ! Setu ar bed chañchet penn da benn, ha kalet eo, stard bras eo, evit Jo Dalton hag e vreudeur.

Farsus eo an istor, skrivet get Goscinny, ha speredek ivez e-keñver tem ar justis. Penaos sikour get an dud toullbac'het da zonet er-maez, d'en em gavout en-dro er gevredigezh ? Da labourat, da skouer : an Daltoned a zigor un ti-bank... Ar pezh a zo, Averell ne ouia ket digoriñ un armel houarn get un alc'hwez, nemet get dinamit... Ar justis; penaos gober get ar brizonidi, peseurt dazont evite ? Setu temoù an albom-se. Alies e vez kavet danvez d'en em sonjal 'barzh istorioù Goscinny.

Troet eo bet e brezhoneg get Brieg ar Menn en un doare efedus ha plijus.
 

Ar pevar sant Dalton, embannet get BZH 5; lec'hioù internet :

Bzh5@Bzh5.com

www.klask.com 

N'em boa ket kinniget deoc'h al levr-se : troidigezh barzhoneg Xavier Grall e brezhoneg get Naig Rozmor, bet embannet ha lakaet er maez e 2007 get Emgleo Breiz. Un droidigezh a-feson, d'am sonj, nemet un dra e fin an destenn : Xavier Grall a skriv, e galleg  "comme la vie était jolie dans ma Bretagne bleue"; ha "Bretagne bleue" a za da vout "Breiz Izel hlas" edan pluenn Naig Rozmor. Breizh ha Breizh Izel, n'eo ket ar memes tra, alkent.

Ul lodenn ag an droidigezh-se a oa bet kanet get Marthe Vassalo digwener paseet, en Oriant, er c'hoariva nevez, e fin an arvest kinniget e-pad ar Gouelioù etrekeltiek : "Oratorio pour Xavier Grall - an dianav a rog ac'hanoun". Tregont den war al leurenn memestra : kanerion klasel, sonerion (klasel ivez) a sone ur sonerezh... klasel, met a-vreman, savet get Frédérique Lory. Brav, met re drist ha re sioul a wezhoù.

Ul lodenn gentañ dreist 
An destennoù a oa bet tennet a bennadoù skrid, pe a varzhonegoù skrivet get Grall (ganet e 1930, marv e 1981). Kavet m'eus bourrapl bras al lodenn gentañ : begon a oa get skridoù dibabet war temoù a-bep sort (darempredoù Grall get e dad, e merc'hed, Breizh...). An eil lodenn oa bet savet kentoc'h get testennoù skrivet pand a oa Grall kouezhet klañv. Klemmusoc'h, poanusoc'h, evel rezon. Met pounneroc'h lusk an abadenn. Un nebeut tud a oa aet kuit. Un den, nepell din, a oa e kousket hag e tiroc'hall.

Yvon Le Men ha Marthe Vassalo war al leurenn 
Ul lusk bourrapl oa daet en dro er fin, pand a oa aet war al leurenn ar barzh Yvon Le Men, mignon Grall, da lâr fin ar barzhoneg Solo e galleg ha, d'e heul, Marthe Vassalo, da ganal fin Solo ivez, met e brezhoneg. A-benn ar fin m'eus ket bet keuz bout paeet 22€ (memestra !) evit mont da welled an arvest-se. Evidon-me, Grall a chom ur skrivagner talvoudus bras. Ad lenn a ran e oberennoù (e varzhonegoù hag e pennadoù skrid ur wezh an amzer.

En français

Le long poème Solo, de Xavier Grall (journaliste, romancier, poète, 1930 - 1981) a été traduit en breton l'année dernière par Naig Rozmor (Ed. Emgleo Breiz). La fin de ce texte a été dite vendredi dernier par le poète Yvon Le Men, en français, lors de la présentation de "l'Oratorio pour Xavier Grall - L'inconnu me dévore", dans le cadre du Festival interceltique de Lorient. puis Marthe Vassalo a chanté cette même partie dans sa traduction en breton (très belles interprétations de ces deux artistes).

Christian Le Meut 

Avel gornôg a zo levr diwezhañ ar Bigouter Yann Bijer. Istor e familh a zo kontet getan. N'eo ket skrivet "envorennoù" barzh al levr, na "roman". Envorennoù romanset neuze?

Ni'zo er bloaz 1916, e Lechiagad, Bro Vigoudenn. An tadoù a zo bet kaset d'ar brezel, ne chom nemet gwazed kozh, merc'hed ha bugale. Naïg ar Prad a zo e chom he unan get he mamm, met peurrest ar familh a zo tost-tre : tud kozh, moerebed, kenitervezed ha kendirvi... Ha surtout Tamm Bouchig, he c'henderv muiañ karet... Betek re ?

Heuliañ istor ar familh-se a zo bourrapl bras. Bez zo an tud ag ar mor (familh an tad); ha tud ag ar maezioù (familh ar vamm). Chikan ebet etreze, ar c'hontrel eo. Yann Bijer a ya pell a wezhoù : n'en deus ket aon da reiñ deomp un nebeut kentelioù Istor, evel ar gentel a ziar benn Charlez Veur, met kentelius eo...

Ur bochad tudennoù a zo barzh al levr, met n'omp ket kollet. Yann Bijer a gas an istor get begon hag, a-benn ar fin,  daoust d'al levr bout hir pasapl (454 pajenn) m'eus ket kavet hir an amzer getan, ken deverrus eo. E gwirionez, neoazh, mard on bet plijet bras get doare Yann Bijer da skrivañ, on bet dipitet get an istor karantez etre Naïg hag he c'henderv. 

An istor a grog e Lechiagad, met echuiñ a ra e Kiberen rak pesketourion a vro Vigouden a zeue da besketaat e Kiberen pand a rae diouer a besked en o bro. Bijer a zispleg ar vuhez e Kiberen er bleadeù 1920, get an douristed (dija), ar friturioù (n'eus ket mui kalz anezhe), ar besketourion (idem)...

Da lenn, neuze, Avel gornôg, Yann Bijer, ti embann Al Liamm. 2007. 18 €.

E galleg/En français : petite note pour encourager vivement la lecture de ce roman en langue bretonne, Avel gornôg, écrit par le Bigouden Yann Bijer. L'auteur, dans un style savoureux, retrace l'histoire de sa famille de marin-pêcheurs à Léchiagad (sud Finistère), au temps de la première guerre mondiale.

Christian Le Meut

Ul levr ag an dibab da gas geneoc'h e-pad ho vakansoù ! 

Setu ni kaset en dro d'ar blead 1981 get Gégé Gwenn hag e levr, "An deiz hirgotozet". 1981 : sonj peus-c'hwi ? Marteze pas ar re yaouankañ met me, sonj m'eus ag ar prantad amzer-se, seitek vloaz em boa dija... E gwirionez an istor a grog d'an 9 a viz Kerzu 1980, deiz marv John Lennon, bet lazhet get un den foll. Penaos buhez !

Ni a zo e Kreiz Breizh e heuliañ buhez pemdeziek Jakez, un den yaouank-kozh a laboura barzh ur veingleuz. Desket awalc'h eo ar paotr, aet gwezhall da studiañ e skol veur Roazhon met daet en dro d'e vro da labourat evel micherour. Jakez a gar e vro; emañ e chom e unan penn, met ur familh bras en deus, ha kalz mignoned.

Bourrapl eo lenn an divizoù hag an tabutoù a vez etreze, chikan a ziar benn politikerezh, Breizh, ar brezhoneg (kentañ skolioù Diwan oa bet savet d'ar c'houlz-se...). Mechal memestra ma n'eus ket, a wezhoù, liv mennozhioù a-vremañ barzh begoù tud a zo sanset kaozeal seizh vloaz arnugent a zo memestra. Met n'eo ket kalz a dra.  Jakez a blij dezhan selaoù sonerezh hag, a-hed ar pajennoù, e kaver pozioù sonennoù a veze kanet d'ar c'houlz-se, e  brezhoneg, galleg, saozneg. Plijus kenan.

Ur stourm sokial 
Ha setu an embregerezh e lec'h ma laboura Daniel gwerzhet d'ur stal all a Vro Saoz ha nec'het bras ar vicherourion, an dilennidi, an tiegezhioù. Un diskrog labour a zo votet. Daniel n'eo ket barzh ar sindikad, ar CGT. Magañ a ra disfizians kentoc'h, e keñver ar sindikad-se, re dost ag ar strollad komunour, d'e sonj. Danvez un anarkour a zo get Jakez. Tamm ha tamm e ya ar stourm da vout kreñvoc'h ha taeroc'h : okupet an uzin, stanket an hent houarn, savet ur c'homite "harz labour", emgann get ar CRSed, ha c'hoazh. Ar stourm a zo displeget a dost get Gégé Gwenn, evel ma vehe unan gwir, interesus bras eo.

Buhez ar vro a zo diskouezhet ivez : Kreiz Breizh, get ar re gozh a wel o bro e chañch, tud yaouank aet kuit, ur bochad tier goullo... Hag al labour douar a chanch ivez : echu, pe tost, get an tachennoù bihan, mare an tachennoù bras hag industrializet eo.

Karantez, karantez 
Un istor karantez a zo ivez, etre Jakez ha Souad, displeget a dost ivez get ar skrivagner...

"An deiz hirgotozet" a zo ul levr dispar. Daoust d'e 314 pajenn, skrivet bihan oc'hpenn, m'eus ket kavet hir da lenn; ha n'eo ket echu an istor e fin al levr; nag an istor karantez, nag ar stourm sokial ha Mitterrand n'eo ket bet dilennet c'hoazh. Ul lodenn gentañ eo nemetken, ha mall a zo warnon gouiet fin an istor. Get ma ne vo ket an eil lodenn ul levr hirgotozet !

Christian Le Meut 

An deiz hirgotozet, embannet get Skol Vreizh, 15 €. 

En français : recension d'un livre en breton, "Un deiz hirgotozet", (Un jour attendu longtemps), de Gégé Gwenn, premier tome de la chronique d'une lutte sociale en centre-Bretagne durant l'année 1981. Jakez, le personnage principal, est un des animateurs de cette lutte, décrite très précisément. On suit aussi sa vie sentimentale(décrite très précisément aussi !), familiale, amicale. Le récit est bien mené, instructif et divertissement. Une lecture à conseiller aux bretonnants.

Goude ar gorventenn 'deus lazhet ur bern tud du-hont, ar  bed a-bezh a c'hell kompreñ bremañ krizder an dud a zo e-penn Bro Birmanie... An albom-se, embannet e fin 2007, a ziskoue ar c'hrizder-se ivez... 

Guy Delisle, tresour a vicher a-vro Gebek a orin, a zo dimezeet get ur vaouez a labour evit Médecins sans Frontières. Hag e vaouez a oa bet kaset d'ar Myanmar, war dro tri bloaz zo... Ar Myanmar, n'anavezit ket ? Anv kozh ar Birmanie, met ar jeneraled a zo e-penn an diktatur-se o doa chanchet anv ar vro e 1989. Ha setu ar familh, ar vamm, an tad hag o poupon Louis, da vont di. Da labourat, da glask un ti, da bourmen e kêr, da foetañ bro...

Frankiz ebet
Ar familh a zo e chom tost da di Aung San Suu Kyi, ur vaouez bet roet dezhi priz Nobel ar peoc'h e 1992, met toull bac'het abaoe 1991 goude bet gouniet ar votadegoù get he strollad politikel... Droad ebet da tostaad, zoken evit un tad a zo e bourmen get e vab... Soudarded a zo e pep lec'h. Spiet e vez an dud get an diktatur, betek mailoù Médecins sans Frontières a vez lennet gete ! Sonjet m'eus er film "Brazil" e lennet ar pajennoù-se...

Frankiz ebet da gomz, da lâr ho sonj, da sevel strolladoù politikel, da vanifestiñ pe da embann kazetennoù. Ar pennadoù skrid a lâr "traoù faos" a ziar benn Birmanie barzh kazetennoù kaset a estrenvro a vez troc'het, sizailhet, araok bout lakaet war ar marc'had ! Médecins sans frontières en em c'houlenn ma dalv ar poan chom er vro-se peogwir n'hellont mui tostaad d'an dud o deus dober a vout sikouret... Interesus eo an albom e keñver an dra-se ivez : penaos a gerzh an traoù get ur "mission humanitaire". Diaes bras eo labourat e broioù evel ar Myanmar...

Krizder an diktatur
Guy Delisle, eñv, a ra ar dro e vab, a dres, a sav tamm ha tamm darempredoù get tud ar vro. Gwellout a ra ivez gizioù hag emzalc'h an dud, souezhus-bras evit an estranjour. Diskouezh a ra ivez glac'har ar bobl, d'ar peurliesan, hag e levenez a wezhoù. Dedennet eo ar paotr get an dud. Dont a ra betek heuliañ ur sort staj barzh ur manati evit deskiñ penaos prederiañ, get boudisted.

Al levr-se a ziskouezh buhez ur bobl lakaet edan gwask ha krizder un diktatur taer ha sot penn da benn. Get un taol lagad fentus memestra. Ul levr kentelius ha talvoudus-tre.

Guy Delisle, Chroniques birmanes, Ed. Shampooing, 16,5 € 

Christian Le Meut 

Le monde entier se rend compte aujourd'hui de la cruauté du régime birman; cet album de bande dessinée paru fin 2007 en donne également un aperçu...

Le dessinateur Guy Delisle, Québécois d'origine, est allé avec sa femme et leur fils Louis, vivre au Myanmar en 2005-2006 (Myanmar, c'est la Birmanie, rebaptisée ainsi en 1989 par les généraux dictateurs). Là-bas, La maman travaillait pour Médecins sans frontières, le papa s'occupait du bébé, dessinait, et découvrait la vie quotidienne des Birmans. De ce séjour, il a tiré ce livre, un album de BD noir et blanc (couverture kakie), regard d'un étranger immergé dans le pays.

En promenant son bébé, il se découvre voisin d'Aung San Suu Kyi, prix Nobel de la paix 1992, en résidence surveillée depuis 1991 parce que son parti avait remporté des élections libres de 1990. Le mouvement démocratique fut réprimé dans le sang, comme les récentes manifestations de l'automne dernier menées par les moines bouddhistes... Mais, voisin ou pas, papa avec poussette ou pas, il est interdit de passer dans la rue où Aung San Suu Kyi est emprisonnée.

Ambiance à la "Brazil"
Les militaires sont partout et la surveillance est permanente. Même les magazines importés de l'extérieur font l'objet d'une censure : "Les articles peu flatteurs sur le pays sont systématiquement retirés", ce qui signifie que les pages en sont déchirées ! Les mails de Médecins sans frontières font également l'objet d'une surveillance, ce qui vaut aux lectrices et lecteurs une scène à la "Brazil" (le film), dans laquelle Guy Delisle se retrouve dans un bâtiment gardé d'où les ordinateurs gouvernementaux surveillent les mails de tout le pays...

Les Birmans vivent au quotidien cette oppression : le dessinateur montre leur désespoir, leur vie quotidienne, les fêtes... Son album est aussi intéressant en ce qu'il montre comment fonctionne une mission humanitaire : faut-il rester ou pas alors même que MSF ne peut pas atteindre les populations qu'elle vise, celles qui n'ont pas accès aux soins ? Réponse dans l'album.

L'auteur s'intéresse aux pays et à ses habitants. Il va jusqu'à suivre un stage de méditation dans un monastère bouddhiste. Ses surprises, ses révoltes, ses amusements, il les fait partager au fil des pages avec un trait de dessin simple et efficace. Avec un regard tendre, amusé et féroce qui donne à deviner, à approcher, la terreur qui règne au Myanmar.

Christian Le Meut

Chroniques birmanes, Guy Delisle, Ed. Shampooing, 16,5 €, 2007. 

Bep bloaz e vez embannet get ar gevredigezh Melvan ur gelaouenn a ziar-benn inizi Houat hag Edig : istor, natur, sevenadur, douaroniezh, arkeologiezh : danvez a bep sort a zo e-barzh, displeget get un doare skiantel met aes da lenn memestra. Ul levr kinniget ha skeudennet mat, hag interesus bras. 

Une fois par an l'association melvan édite une revue sur les îles de Houat  et Hoedic : histoire, nature, civilisation, géographie, archéologie : la matière est éclectique, expliquée de manière scientifique mais facile à lire quand même. Un ouvrage très intéressant, bien présenté et  illustré.

Setu ar pezh a zo e-barzh Melvan nevez/Voici le contenu du nouveau Melvan : 

Melvan, La Revue des deux îles, n° 5 – 2008, format 16x24, 176 pages, 178 photos et cartes dont 43 en couleurs; prix : 15 €.

Sommaire :
■ Des pierres parlent : l’apport de la fouille de l’alignement du Douet à Hoedic (Morbihan)– (22 pages); Jean-Marc Large.

■ Histoire de l’Église sur deux petites îles du Ponant : les préludes d’une théocratie, des origines à la Révolution Française– (26 pages), Henri Buttin.

■ Le Vieux phare d’Hoedic– (14 pages); Christine Hartemann.

■ Léon Bourdelle et les Grands Cardinaux : le phare comme événement biographique– (14 pages); Vincent Guigueno

■ Corpus des dates et inscriptions sur les édifices de Houat et d’Hoedic– (16 pages); Christophe Pannetier, Gaspard Hatchiss.

■ L’eau potable sur les îles de Houat et d’Hoedic : chronique d’une question insulaire majeure– (12 pages); Thomas Chiron.

■ Extractions littorales de granite à Hoedic– (16 pages); Louis Chauris.

■ Amphibiens et reptiles des îles de Houat et d’Hoedic– (22 pages); Violette Le Féon.

■ Voyage dans une île bretonne au XIXe siècle : Alphonse Daudet à Houat– (12 pages); Karine Salomé.

La revue est aussi maintenant disponible par correspondance ou dans les commerces d’Hoedic et de Houat, ainsi qu’à la librairie de Port Maria à Quiberon et à la maison de la presse à St-Pierre Quiberon.
 
MELVAN, Patrimoine historique et naturel des îles d'Hoedic et de Houat, Le Bourg, 56170 Hoedic

Correspondance : 73 Bd Meusnier de Querlon, 44000 Nantes, tél.02 40 40 45 34.

www.melvan.org

melvan@melvan.org